Karar'ın manşetinde yer alan haberin detayında şunlar yer aldı, Irak Kürt Yönetimiyle ‘kaçak petrol ticareti’ yapıldığı gerekçesiyle Ankara’ya kesilen 70 milyar TL’lik ceza gündemde. Enerji Bakanlığı’nın ödemeyi sualsiz kabul etmesi ‘Hesap millete kesilip dosya kapatılmak mı isteniyor’ yorumuna yol açtı. Cezası bile Türkiye’deki enerji şirketlerinin değeri kadar olan paranın hangi özel şirket üzerinden kimlerin cebine girdiğinin açıklanması, ödemeyi de bunların yapması yönünde beklenti var.
Bağdat, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin Türkiye’ye izinsiz petrol sevkiyatını tahkime taşıdı. Mahkeme, Ankara’ya 2014-2018 dönemi için 1.4 milyar dolar ceza kesti. 2018 sonrasına dönük ikinci davayla rakamın 3.5 milyar dolara (70 milyar TL) ulaşacağı belirtildi. Enerji Bakanlığı’nın ödeme taahhüdü tartışmaları büyüttü. Petrolü taşıyan Powertrans şirketinin eski Enerji Bakanı Berat Albayrak’la bağlantısına ilişkin yalanlanmayan iddialar gündeme geldi.
‘BAZI ŞİRKETLERE ÖZEL İMTİYAZLA ÇIKAR SAĞLANSIN DİYE ANLAŞMALAR YAPILDI’
Konuyu TBMM’ye taşıyan CHP’li Erkan Aydın “Bu ödeme nepotizm yapanların akrabalarına aktarılan paralar yüzünden... Hesabını soracağız” dedi. Rekor cezaya yol açan şirketle ilgili açıklama yapılmazken ‘Parayı kazanan cezayı neden ödemiyor’ tepkisi dile getirildi. Kazancı elde eden özel şirket sahiplerinin açıklanması çağrıları yapıldı. İYİ Partili Aytun Çıray da “2013’te gensoru verip, bazı şirketlere özel imtiyazla çıkar sağlandığını söylemiştim” dedi.
Irak, Türkiye’nin Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) çıkarmış olduğu petrolü Kerkük-Ceyhan ham petrol boru hattı üzerinden ithal etmesinin iki ülke arasındaki anlaşmayı ihlal ettiğini iddia edip 2014 yılında tahkim davası açmıştı. Irak Petrol Bakanlığı, Türkiye aleyhine ‘iki ülke arasındaki anlaşmayı ihlal ettiği’ gerekçesiyle açtığı davayı kazandığını geçen Cumartesi günü açıkladı. Mahkeme, Türkiye’nin 1.4 milyar dolar tazminat ödemesine hükmederken, Enerji Bakanlığı cezanın ödeneceğini duyurdu.
Kuzey Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatı durdurulurken, Irak Petrol Bakanlığı sözcüsü Asım Cihad, Rûdaw’a yaptığı açıklamada, Kürt Bölgesi’nden petrol ihraç etmek için yeni bir mekanizma üzerinde görüşeceklerini söyledi. İki taraftan da şu ana kadar anlaşma hakkında bir yorum yapılmadı. Türkiye’nin faiz hariç 1.4 milyar dolar ödemeye mahkum edildiği davada dikkat çeken diğer bir ayrıntı ise o dönem ticareti yapan PowerTrans isimli şirket oldu. Bu petrolü taşıyan şirket PowerTrans’ın ortakları arasında olan Berat Albayrak ismi dikkat çekerken, Albayrak bu şirketin sahibi olduğu ve Kuzey Irak’tan petrol taşırken Türkiye’de Enerji Bakanlığı görevini sürdürüyordu.
Petrol ticaretinde para Türkiye’deki özel bir şirket ve Kuzey Irak’taki Bölgesel Kürt Yönetimi tarafında da bireylerin cebine girerken faturanın halka kesilmesi ‘ticareti yapan cezayı da ödesin’ tepkilerine neden oldu. Öte yandan Türkiye’nin ödeyeceği 1.4 milyar dolarlık ceza 2014-2018 dönemini kapsarken, 2018’den sonraki dönemi kapsayan ikinci bir tahkim davası ise görülmeye devam ediyor.
TAHKİM DAVASI PETROL PİYASASINI VURDU
Irak’ın bu davayı kazandığını hafta sonu duyurması sonrasında petrol ihracatı durduruldu. Reuters’ın aktardığı bilgilere bunun üzerine petrol fiyatları haftanın başında üç dolar yükseldi. Ham petrol vadelileri yüzde 4,2 yükselerek varil başına 78.12 dolara yükseldi. ABD merkezli yatırım danışmanlığı şirketi Again Capital’in ortağı John Kilduff, Reuters’a yaptığı açıklamada, IKBY’den petrol arzının durmasının Rus petrolünün piyasada kendine yer bulmasına karşıt bir etki yaratabileceğini ifade etti. Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak, petrol üretimini günde 500 bin varil kesme hedefine yaklaştıklarını açıklamıştı. Ancak Reuters’ın hesaplamalarına göre Rusya’nın ham petrol ihracatının sabit kalması bekleniyor. Kilduff, IKBY’de petrol üretiminin azalmasının göze alınamayacağını da ekledi.
2018 SONRASI İÇİN DE AYRI CEZA GELECEK
Türkiye, Irak Kürdistan Bölgesel Kürt Yönetimi’ne petrol tahkim davasında 1.4 milyar dolar ödemeye mahkum edilirken bu cezanın 2014-2018 dönemlerini kapsadığı belirtildi. 2018’den sonraki dönemi kapsayan ikinci bir tahkim davası ise görülmeye devam edilirken sonraki beş yıllık dönem için 3.5 milyar dolar (yaklaşık 70 milyar TL) ödeneceği ifade ediliyor. Aynı kaynak bu davanın iki yıl içinde karara bağlanmasının beklendiğini ifade etti. Türkiye’nin tazminat ödemesine mahkum edilmesini sosyal medya hesabından değerlendiren İYİ Parti İzmir Milletvekili Aytun Çıray “2013 Martında CHP adına gensoru vermiş ve demiştim ki; Sonuçta bazı şirketlere özel imtiyazla çıkar sağlamak için milli güvenliğimizi tehdit edecek gizli anlaşmalara imza atıldı” ifadelerini kullandı.
BU PARAYLA DEPREMZEDELERE 70 BİN KONUT YAPILABİLİRDİ
Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ile yapılan ticarette Türkiye 1.4 milyar dolar ceza ödeme ye mahkum edilirken, bunun sadece 2014-2018 dönemleri için ödeneceği, 2018 sonrası dönem için ise 3.5 milyar dolar tazminat ödemesi bekleniyor. Uzmanlar kârını özel şirketlerin kazandığı cezasının ise halkın ödeyeceği petrol ticaretinin ödenecek ceza miktarıyla depremzedelere 70 bin konut yapılabileceğini ifade etti. Ayrıca bu parayla Hazine garantili yaptırılan Avrasya Tünel’inden de 3 adet inşa edileceği belirtilirken, 8 akaryakıt istasyonunun da kurulabileceğini belirtti.
T24’te konuya ilişkin yazı kaleme alan Mehmet Yılmaz ‘’Bu parayla olası İstanbul depreminde yıkılacağı tahmin edilen 90 bin binayı yıkıp yeniden yapabilir, 200 binden fazla binayı depreme dayanıklı hale getirebilirdik. Millî Eğitim Bakanlığı’nın “Okul ve kurumların tahmini yapım maliyetleri” çizelgesine göre 6 bine yakın 40 derslikli okul yapabilirdik. Sağlık Bakanlığının yaptırdığı 10 şehir hastanesinin maliyetinin 17 milyar lira olacağı açıklanmıştı. Bu ceza tutarıyla yaklaşık 35 şehir hastanesi inşa edilebilirdi’’ ifadelerini kullandı.
CHP KONUYU MECLİSE TAŞIDI ‘HESABINI SORACAĞIZ’ DEDİ
CHP Bursa Milletvekili Erkan Aydın petrol ticareti yüzünden Türkiye’ye verilen tazminat cezasını TBMM gündemine taşıdı.Aydın, TBMM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada “Paris Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin kararına göre Irak Merkezi Hükümeti’ne ülkemiz 1,5 milyar dolar civarında bir tazminat ödeyecek. Devam eden ikinci davada da haklı bulunursa ülkemiz toplam 3,5 milyar dolar ödemek zorunda kalacak. Peki bu işlemleri yapan Powertrans şirketinin yönetiminde kimler var? Çok tanıdık kişiler var. Sayın Cumhurbaşkanı’nın damadının Powertrans şirketinin yönetiminde olduğu anlaşılalı birkaç dakika oldu. Deprem bölgesinde 33 bin konut yapılabilecekken yönetimde nepotizm yapanların, akrabalarına aktarılan paralar yüzünden bir para ödenecek. Ve bunun içerisine faiz dahil değil.
BAĞDAT VE ERBİL ARASINDA ANLAŞMA SAĞLANAMADI
Irak’ın Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde Türkiye’ye karşı açtığı davayı kazanmasının ardından 25 Mart günü Kürdistan Bölgesi’nden Ceyhan Limanı’na petrol ihracatı durduruldu. Bölgesel Kürt Yönetimi’nden bir heyet, petrol ihracatının yeniden başlaması ve diğer mali konuları görüşmek üzere Bağdat’a gitti. IKBY Başbakan Yardımcısı Rêbaz Hamlan, daha önce yaptığı açıklamada Kürt Bölgesi’nden Türkiye’deki Ceyhan Limanına boru hattıyla petrol ihracatının askıya alınması kararının geçici olduğunu belirterek “Kürdistan Bölgesi’nden petrol ihracatı hiçbir şekilde durdurulmayacak çünkü bu yasal bir süreç ve yeniden başlayacak” dedi.
Hamlan, Irak hükümeti ile bütçe, petrol ve gaz yasası konusunda anlaşmaya vardıklarını söyledi. Ancak Bloomberg’e konuşan bir kaynak, iki tarafın petrol ihracatının yeniden başlaması konusunda anlaşmaya varamadığını aktardı. Kerkük-Ceyhan hattı üzerinden Türkiye’ye günde 450 bin varil petrol gönderiliyor. Bunun 75 bin varili Irak hükümeti tarafından Kerkük’ten çıkarılan petrol. Diğer 370 bin varili ise Kürt Bölgesi’nden çıkarılan petrolden oluşuyor.
BAKANLIK: IRAK TAZMİNAT ÖDEYECEK
Konu hakkında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan da bir açıklama geldi. Bakanlık mahkemenin Irak’ın 5 talebinden 4’ünü reddettiğini ifade etti. Açıklamada “Ülkemizin taleplerinin büyük çoğunluğunu kabul ederek Irak’ın bu ihlaller sebebiyle Türkiye’ye tazminat ödemesine hükmetmiştir” denildi.
