Türkiye’de dolar kuru artışları sürüyor. Dar boğaza giren ekonomi alarm verirken Türk Lirası’ndaki değer kaybı da günden güne derinleşiyor. Ünlü ekonomist Dr. Tugay Bozoğlu Sözcü TV’de Ebru Baki'nin hazırlayıp sunduğu Para Politika programında Türk Lirası’nı bekleyen büyük tehlikeyi anlattı.
Dolar, Türk Lirası, Merkez Bankası’nın politika faizi, ticari kredilerle ve ekonomi yönetiminin izlediği yola dikkat çeken ekonomist Dr. Tugay Bozoğlu şunları anlattı:
“Şu ana kadar Türkiye yeterli para girişi olmadı biz bunu yaz aylarında biraz şeyle idare etmek mümkün yani bir kısmı da azalsın isteniyor zaten. Bizim halen görüyorsunuz ithalat rakamlarımızı artarken ihracat rakamlarımız o derece artıyor. Temmuz geçen Temmuza göre fena gelmedi ama ilk 7 aya baktığınızda bizim %6 civarında ihracatta bir düşüşümüz varken tam tersine ithalatta %5.1'lik bir artışımız oldu. Bir miktar ithalatın düşmesi isteniyor, biraz da onun da payı var turizm gelirleriydi biz buraya şeyi geçeceğiz yaz ayını geçeceğiz. Çok sıkıntı olmadan ama bunu çok sürdürmek mümkün değil. Özellikle Kasım ayında önemli derecede bir şey var hani bir kısmı çevrilebilir diye düşünüyorum dış borç ödemesi var. Kasım ayında bayağı yükseliyor o zamana kadar Türkiye'ye mutlaka para girişi olması lazım ki Türkiye ithalatını üretim yapabilmek için ithalatın devam ettirebilirsin. Eğer siz bunu başaramazsanız hem döviz kurlarına yani dövizin yetersiz olmasından dolayı döviz fiyatları yükselir bu da bizim için çok korktuğumuz bir şey gündeme getirir.
GEREKLİ ADIMLAR ATILMAZSA STAGFLASYONLA KARŞI KARŞIYA KALIRIZ
Döviz kurlarının bu derece yükselmesi yani siz zamanında yükseltip para girişini sağlamazsanız o döneme kadar sarkıtırsanız olur işte korktuğumuz iş olmayacağın umuyorum yani gerekli adımlar atarlar stagflasyonla karşı karşıya kalırız. Maliyetlerin sürekli arttığı ama ve bundan dolayı fiyatlarını arttığı insanların alım gücü düştüğü için alamadığı bir döneme girmiş oluruz. Bu benim korkulu rüyam. Umarım ekonomiyi yönetenler de bunu görüyorlardır diye düşünüyorum.
Ticaret kredilerle ilgili öncelikle şunu söyleyeyim ticari kredilerde hani ne kadar talep olursa olsun. Ticaret kredilerde kısa zamanda hani bu konuda bir kolaylık sağlanacağını düşünmüyorum. Şimdi iki şey var tabii.. Haklılar insanlar. Türkiye'de birçok şirket işletme sermayesine aslında zaman içinde erittiği için reel olarak Hani aslında varlıklarını eriten şirketler bir nakit akımını sürdürerekten devam ediyorlar bunu da krediyle yapıyorlar ama para arzının kontrol edebilmek için para politikası faizini cesur olarak kullanamadıkları için bu kredi faizleri üzerindeki baskılama devam edecek. Bunun için hani ne kadar bağırlarsa bağırsınlar burada çok cevap geleceğini düşünmüyorum yani uzun süre gelmez. Belki seçime doğru orada bir şey olabilir mi? aralık ayında çünkü bir gelir illüzyonu yaratılacağını ben de düşünüyorum yani aralıktan itibaren çünkü bir seçim var önümüzde bunu da şimdiye kadar hep böyle olduğunu gördük. hiç yanıltmadı ama basit planın işlemesi için şöyle bir şey var. Basit plan şuydu kurları yukarıya doğru çıkaracaksınız politika faizini artıracaksınız bu geldiği zaman işte politika faizi aslında şu demek değil yani politika faizleri sizin enflasyonunuz kadar artması gerekmiyor.
BU ELİNİZE ÖNEMLİ BİR SİLAH VERİR
Amerika Birleşik Devletleri bunun üstüne de çıktı zaten ama eğer siz yeterli döviz girişine bununla bu izlediğiniz politika ile bunun da neye sonuç açtığını söyleyeceğim ama sağlayabilirsiniz döviz kurları aşağıya doğru gider o zaman o bu enflasyonu da aşağıya çeker. Onun için enflasyonla politika faizi arasındaki makası maliyet tarafında daraltmış olursunuz bu elinizi önemli bir silah verir fakat siz politika faizini kullanamayan bir para politikası ile karşı karşıyayız para politikasını izleyen bir ekonomi yönetimi ile karşı karşıyayız.
MECBURSUNUZ ARTIK
Şimdi siz yabancı yatırımcı olsanız Türkiye'nin yarattığı bütün güvensizliği bir kenara bırakan şu an acil bizim neye ihtiyacımız var Türkiye'nin dövize ihtiyacı var. Bunu da biliyorsunuz zaten hem en iyisini yani en zor durumda bırakarak Çünkü karşıdan en fazla ne alabilirsiniz odur hem de bakarım ben Real olarak ne kadar kar edeceğim. Başkasına yatırım yapmak yerine Türkiye'ye yatırım yapmak içi. İstenilen kur seviyesi belli bir kurdan gireceğim orada bir reel faiz elde edeceğim. Sonra da oraya her faizden çıktığımda elimde daha fazla dolar ya da euro olacak. Hani bunu çok basit olarak anlattık. Bir daha söyleyeyim isterseniz. Bir yabancı yatırımcının 1 milyar doları olsa. Bir dolar 30 TL'ye eşit olsa 30 milyon TL ile girer %10'da real getirir elde etti diyelim 33 milyon TL yıl sonunda eline geçti Eğer döviz kuru yeterli giriş olduğu için 25 liraları düşmüşse artık bunu alacağı para yaklaşık 1 milyon 750 bindi galiba hatırlamıyorum ama o kadar dolar fazla elde etmiş olurum. Bunu görebilmesi lazım yani bir politika faizi kararlı şekilde artıyor kur istediğim seviyede olacak, mecbursunuz artık. Benim dışımda başkaları da gelecek yani burada bir kararlılık olacak. Türkiye bir döviz akışı olacak bu kısa dönemde.
FAİZİN YÜZDE 20'Yİ GEÇECEĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUM
Faizin yani %20'yi geçeceğini düşünmüyorum. Bu da çok işe yaramıyor o zaman. Şunu yaptığınız zaman sadece şunu yapmış oluyorsunuz. Evet eskisi hatalıydı ben yönümü değiştirdim ama yerinizde değiştirmeniz yeterli. Ticaret kredilerini niçin kırdık çünkü politika faiziyle bir bugün bir değişik tokuş dışında bir anlamı kalmadığı için. Herkes değer saklama aracı olarak bugün evini de dolarla satıyor. Birçok yerde hani daha yüksek gelir grupları için ama kiralar bile öyle yani siz bütün işlemleri döviz üzerinden yapar hale getirmişsiniz.”