Dilovası’nda 3’ü çocuk 6 cana mal olan kozmetik atölyesindeki yangın; kayırmacılığa, kural tanımazlığa ve kurumların çürümüşlüğüne bir kez daha ayna tuttu. Gözler, mahalle arasında tehlikeli maddelerle ve yetkin olmayan kadrolarla üretim yapan, İŞKUR’un yanıbaşında sigortasız çocuk işçi çalıştıran, yıkım kararına dört yıl direnen atölyeye kalkan olanlara çevrildi.
Kocaeli Dilovası’ndaki parfüm atölyesi yangınında can veren Tuğba Taşdemir (17) kuzeni Nisanur Taşdemir (15), Cansu Esetoğlu (15), Hanım Gülek (52), Esma Gikan (31) ve Şengül Yılmaz (59) gözyaşları arasında toprağa verildi. Para dolu bavulla kaçarken yakalanan işyeri sahibi Kurtuluş Oransal dahil 11 kişi gözaltına alındı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı SGK ve İŞKUR’dan 7 üst düzey yetkiliyi görevden aldı. Açığa alınan İŞKUR Kocaeli İl Müdürü Ulvi Yılmaz’ın AK Parti Kocaeli Milletvekili Mehmet Yılmaz’ın kuzeni olduğu öğrenildi.
KAÇAK ATÖLYEYE KİMSE DOKUNAMADI
Mahalle arasında tehlikeli maddelerle ve yetkin olmayan kadrolarla üretim yapan atölye binasının da kaçak olduğu belirlendi. Belediye 2021’de binaya ‘kaçak yapı’ gerekçesiyle yıkım kararı verdi ancak uygulamadı. Mahalleli, çocuk ve sigortasız işçilerin çalıştırıldığını atölyenin bir bina ötesindeki İŞKUR’a ve CİMER’e defalarca bildirdi ama sonuç değişmedi. CİMER’in yanıtı “çocuk işçilerin kimliklerini siz tespit edin” oldu. Kamuoyundan, tüm usulsüzlüklere rağmen yıllarca faaliyetini sürdüren atölyeyle ilgili “dokunulmazlık zırhının kaynağı açıklansın’ çağrısı yükseldi.
FASON ÜRETİM AİLE GELENEĞİ
Ravive Kozmetik’in sahipleri İsmail ve Altay Oransal kardeşlerin mesleği, L’Actone Kozmetik’in patronu olan dayıları Ali Osman Akat’tan öğrendiği belirlendi. Dayı Akat, yeğenlerini yurt dışına kaçırmak suçlamasıyla gözaltına alındı. Dayı Akat’a ait 140 bin litre dezenfektan tehlikeli kimyasal içerdiği için Avrupa’dan iade edilmiş, pandemide TBMM’de kullanılan dezenfektanların iade edilen ürünler olup olmadığı tartışma konusu olmuştu.
‘İHMALLER ZİNCİRİ’ Mİ ‘KORUMA ZIRHI’ MI
Karar'dan Büşra Cebeci'nin haberine göre, Dilovası’ndaki yangın faciasında hayatını kaybeden 3’ü çocuk 6 kişi son yolculuğuna uğurlandı. Soruşturma kapsamında ihmali bulunan 7 kamu görevlisi açığa alınırken gözaltı sayısı 11’e çıktı. Firma sahiplerinden İsmail Oransal’ın dayısına ait fabrikadan plakasız araçla çekiciyle çıkarıldığı iddia edildi. Gözaltına alınanlar arasında İsmail Oransal’ın kardeşi Altay ve annesi Aleyna Oransal da bulunuyor. Ayrıca iki dayı da İsmail ve Altay’ı yurt dışına kaçırmaya çalıştığı gerekçesiyle gözaltına alındı. Gözler, yıllardır denetimden kaçan atölyeyi koruyan görünmez zırhta.
Dilovası’nda aralarında çocukların da bulunduğu 6 işçinin feci şekilde can verdiği yangın, sistemli denetimsizliği açığa çıkardı. Olayın yaşandığı binaya, 2021’de “kaçak yapı” gerekçesiyle yıkım kararı verildiği ancak hiçbir işlem yapılmadığı belirlendi. 2024’ün mart ayında fason kozmetik üretimi yapan Ravive Kozmetik aynı adrese taşındı. Atölyede 17–18 bin lira maaşla çalışan kadınlar sigortasızdı; çocuk işçilerin varlığına dair mahalleli defalarca ihbarda bulundu. Ancak devletin tüm kurumları sessiz kaldı. Ne belediye binayı yıktı ne de iki bina ötedeki İŞKUR atölyenin kapısına gitti.
BELGELERLE GÖRÜNEN İHMAL
CİMER şikayetleri, denetimsizliğin nasıl kurumsallaştığını gözler önüne serdi. Bir mahalle sakini, 2024 sonunda yaptığı başvuruda şöyle yazdı: “Mahallemizde ismi levhası olmayan bir parfüm imalathanesinde kadınlar ve çocuklar sigortasız çalıştırılıyor. İş güvenliği yok, kovulma tehdidiyle çalıştırılıyorlar.” Kocaeli Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’nün CİMER üzerinden verdiği yanıt ise devletin ilgisizliğini belgeledi:
“İşyerinin hangi kısmında ve ne zamandan beri iş sağlığı ve güvenliğine yönelik tedbir alınmadığını, işyerinin tam unvanını, adresini ve çocuk işçilerin kimlik bilgilerini belirtmeniz gerekmektedir.” Yani kamu kurumları, görevini yerine getirmek yerine, çocuk işçilerin tespitini vatandaşın üzerine bıraktı.
‘FİRMA SAHİBİ ÇEKİCİYLE KAÇMAYA ÇALIŞTI’
Kamu kurumları ancak facianın ardından harekete geçti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, SGK Kocaeli İl Müdürü, İl Müdür Yardımcısı, Gebze Merkez Müdürü, İŞKUR Kocaeli İl Müdürü, İŞKUR Dilovası Hizmet Merkezi Müdürü ve iki personelin görevden alındığı duyurdu. Firmanın iki sahibi Altay ve İsmail Oransal da Marmaraereğlisi’nde kaçmak üzereyken yakalanarak gözaltına alındı. Kurtuluş Oransal’ın eşi Aleyna Oransal ve Gökberk adlı bir kişinin birlikte yetkili olduğu farklı bir şirket tespit edildi. Bunun üzerine iki isim hakkında da gözaltı kararı verildi. Ayrıca dayıları Ali Osman ve Çetin Akat da İsmail ve Altay Oransal’ı yurt dışına kaçırmaya çalıştıkları suçlamasıyla gözaltına alındılar ve gözaltı sayısı 11’e yükseldi. KARAR’ın ulaştığı görgü tanığı İsmail Oransal’ın olayın yaşandığı gün Akat’a ait fabrikaya saklandığını, gece saatlerinde plakasız bir araca bindirilerek çekiciyle kaçırılmaya çalışıldığını söyledi.
3 ÇOCUK İŞÇİYE ORTAK CENAZE TÖRENİ
Tuba-Nisa Taşdemir ve Cansu Esetoğlu için ortak cenaze töreni düzenlendi. Yangında hayatını kaybeden Şengül Yılmaz’ın cenaze namazı ise Merkez Mahallesi’nde bulunan Gül Camii’nde kılındı. Hayatını kaybeden Esma Dikan ve Hanım Gülek için de ayrı ayrı cenaze törenleri düzenlendi. Esma Dikan’ın cenaze namazı Mimar Sinan Mahallesi’ndeki Vahdet Camisi’nde, Hanım Gülek’in cenaze namazı ise aynı mahallede yer alan Eyüp Sultan Camisi’nde kılındı.
TAZİYE ALANINDA VALİ VE BAŞKANA TEPKİ
Kocaeli Valisi İlhami Aktaş ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Büyükakın, gittikleri taziye alanında vatandaşların öfkesiyle karşılandılar. Bir vatandaş Aktaş ve Büyükakın’a tepki gösterirken, “Başkan, sizin bu bina önünde fotoğrafınız vardı, yine çekilmek ister misiniz? Sizin burada değil cezaevinde olmanız lazım” ifadelerini kullandı.
İNSAN HAYATINI HİÇE SAYAN TİCARET ‘DAYI’DAN YEĞENLERİNE YADİGAR
KARAR Dilovası’ndaki yangın faciasında ihmallerin arkasındaki ‘dokunulmazlık’ çemberini ortaya çıkardı. Kaçak atölyenin sahipleri, L’Actone Holding’in patronu Ali Osman Akat’ın yeğenleri çıktı. Akat’ın dezenfektanlarının Avrupa’da iade edilmesine rağmen, aynı firmanın yıllarca TBMM’ye dezenfektan satabilmesi; Oransal ailesinin dokunulmazlığını da Akat’ın sahip olduğu bağlantıların mı mümkün kıldığı sorusunu gündeme taşıdı.
KARAR gözaltına alınan iş yeri sahibi Kurtuluş Oransal’ın, L’Actone Holding’in patronu iş insanı Ali Osman Akat’ın kayınbiraderi olduğunu ortaya çıkardı. Ravive Kozmetik’in resmi ortakları İsmail ve Altay Oransal kardeşler de Akat’ın yeğenleri. Yeğenlerden İsmail Oransal, LinkedIn hesabında 19 yıl boyunca L’Actone’de görev yaptığını belirtmiş durumda. Bu bağ, “denetimsizliğin nasıl korunduğu” sorusuna yeni bir boyut kazandırdı. Belediye yıkmadı, İŞKUR denetlemedi, CİMER topu vatandaşa attı. Kaçak binada çalışan kadınlar ve çocuklar öldü, ama sistem ayakta kaldı. Ravive Kozmetik’ten L’Actone Holding’e uzanan zincir, Türkiye’de akrabalık ve güç ilişkilerinin nasıl “dokunulmazlık” yarattığını bir kez daha ortaya koydu. Facia, yalnızca bir iş cinayeti değil; korunan bir düzenin aynası oldu.
‘KORUMA KALKANI’ DAYIDAN
Ali Osman Akat’ın sahibi olduğu L’Actone Holding’in de adı Avrupa’ya kadar uzanan bir skandala karıştı. Avrupa Dolandırıcılıkla Mücadele Ofisi (OLAF) raporuna göre, Türkiye menşeli 140 bin litre el dezenfektanı, “tehlikeli derecede yüksek metanol” içerdiği için toplatıldı ve Türkiye’ye iade edildi. OLAF, bu maddenin “körlüğe yol açabileceği” uyarısında bulundu. OLAF üreticinin adını açıklamadı ancak KARAR o üreticinin Akat’ın sahibi olduğu L’Actone kozmetik olduğunu tespit etti. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, 14 Nisan 2022’de Meclis’te yaptığı konuşmasında “Pandeminin başında Meclis’in her odasında bu firmanın dezenfektanları vardı” diyerek, bu ürünlerin Avrupa’dan iade edilen ürünlerle aynı seriden olup olmadığının araştırılması gerektiğini Meclis kürsüsünde dile getirdi. Özel, konuşmasında pandeminin başladığı 2020 yılından, Akat’ın tutuklandığı 2022 yılına kadar Meclis’in bu firmayla çalıştığını belirtti ve bu firmanın Meclis’le nasıl ilişkilendiğinin araştırılmasını istedi.
METANOLDEN KOKAİNE UZANAN SKANDAL
Akat’ın adı yalnızca dezenfektan kriziyle anılmadı. 2021 Kasım’ında Alman gümrük yetkilileri, Kolombiya-Panama-ABD-Almanya hattında Türkiye alıcılı 111 kilogram siyah kokain yakaladı. Alıcı kısmında “Süleyman Y.” yazsa da teslimat adresi L’Actone Holding olarak kayıtlıydı. Akat tutuklandı ancak suçu çalışan Tevfik Akan Atak üstlendi. Atak her ne kadar Akat’ın ilk ortağı ve şirket sahibi gibi görünse de Savcılık, Atak’ın kağıt üstünde ortak olduğunu, aylık gelirini 20 bin lira göstermesi sebebiyle bu boyutta bir uyuşturucu ticaretini kendi başıyla yönetemeyeceğine karar verdi. Ancak 2022 yılının mayıs ayında görülen duruşmada bu kanaatin aksine patron Akat’ın tahliyesine, göstermelik patron Atak’ın tutukluluğuna karar verildi. Bu olay, “tehlikeli kimyasaldan uyuşturucuya” uzanan bir ticari ağın nasıl korunabildiği sorusunu daha da büyüttü.
