Uzun bir süredir hak mücadelesi veren EYT’liler seçim ekonomisiyle birlikte, emekli oluyor. Yaklaşık 2.2 milyondan fazla vatandaşı yakından ilgilendiren erken emeklilik müjdesini önceki gün Cumhurbaşkanı Erdoğan verdi. Emekli olan vatandaşlar düzenlemeden memnun olurken, öteki tarafta yaklaşık 180 milyar yük bütçenin sırtına bineceği konuşuldu. Bazı uzmanlar ve siyasiler seçim propagandası uğruna gelecek nesle yeni bir yük yorumu yaptı.
Hükümet tarafında seçim ekonomisi dönemi çoktan başladı. Asgari ücret artışı, doğalgaz rezervi derken şimdi de uzun bir süredir beklenen emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) sorunu çözüme kavuştu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, önceki akşam EYT düzenlemesine ilişkin açıklama yaptı.
Erdoğan, düzenleme kapsamında herhangi bir yaş sınırı uygulanmayacağını belirterek “Düzenlemeyle yaklaşık 2 milyon 250 bin vatandaşımız daha emekli olma hakkına kavuşuyor” dedi. Erdoğan, çalışmaya devam edenlere sigorta prim teşviki verileceğini açıkladı. EYT’nin bütçeye maliyeti hakkında bilgi verilmezken, uzmanlar şimdilik kamuya maaş ödemelerinin 150 milyar lira seviyesinde olacağını paylaştı.
Bütçeye getireceği yük ise tartışma yarattı. Mevcutta emeklilik maaşı alanların sayısı yaklaşık 13.9 milyon kişi. Daha önceki EYT açıklamalarında Erdoğan “Prensip olarak 20 veya 25 yıl çalışmış bir kişinin çalıştığı süreden çok daha uzun bir dönem emekli maaşı alabileceği sistemin sürdürülebilir olmadığına inanıyoruz… Geçmiş yıllarda bunun acısı çok yaşanmıştır” diyen Erdoğan, hükümetin yürüttüğü inceleme sonucunda bu kararı aldıklarını belirtti. Türkiye’nin 1999 yılında ekonomik krizden çıkmak için sosyal güvenlik sisteminde yaptığı değişiklik sonucu, emekli olabilmek için gerekli şartlara yaş sınırı da eklendi. Öte yandan düzenlemenin Hazine’ye ve şirketlere etkileri de piyasalarda yakından takip ediliyor. Hazine daha önce açıkladığı üzere yeni emekli olacaklara ödenecek tazminatlar için Kredi Garanti Fonu (KGF) ile şirketlere kredi sağlayacağını açıklamıştı.
Reuters’ın hesaplamalarına başvurduğu iki ekonomist yaklaşık 14 milyon emekliye EYT’lilerin tamamını eklenmesi halinde tek seferlik tazminatların 300 milyar TL, kamuya yıllık maaş ödemelerini ise yaklaşık 150 milyar TL hesapladılar. Bankacılar bu kitlenin tamamının anında emekli olmasını beklemediklerine de dikkat çektiler. Normalde ayda 50 bin kişinin emekli olduğunu ancak önümüzdeki yılın ilk ayları itibarıyla bu sayıya EYT’lilerin de etkileneceğini belirterek bunun da piyasaya yüklü miktarda TL girişi anlamına geleceğine dikkat çektiler.
MAAŞ YÜKÜ 180 MİLYAR LİRAYA ÇIKACAK
Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık Kurucu Ortağı Haluk Bürümcekçi “Her ay yaklaşık 40 bin -50 bin kişinin emekli olduğu düşünüldüğünde, EYT düzenlemesi ile beraber ek 1.8 milyon kişinin emekli olacağı belirtilebilir. Bu durumda maaş yükünün yaklaşık 150-180 milyar TL, beraberinde hem kamu hem de özel sektöre getireceği kıdem tazminatı yükünün de 300 milyar TL’yi aşabileceği söylenebilir. Bu ise aynı zamanda, gelecek yılın ilk aylarından itibaren piyasalara yüklü para girişi olacağı anlamına geliyor” dedi.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNDA UZUN KUYRUKLAR OLUŞTU
EYT düzenlemesinden faydalanarak emeklilik hakkını kullanmak isteyen yüzlerce vatandaş, sabahın erken saatlerinden itibaren ilçelerdeki SGK binalarına gelmeye başladı. Prim günlerini hesaplatmak, askerlik ve doğum borçlanması için dilekçe vermek ve hizmet döküm güncellemesi yapmak isteyen vatandaşlar, ilçelerdeki sosyal güvenlik merkezleri önünde sıraya girdi.
SGK’dan EYT’li vatandaşların aylık talebinde bulunmasıyla ilgili açıklama yaptı. Yapılan açıklamada, EYT düzenlemesinin henüz yasalaşma sürecini tamamlamadığı halde çok sayıda vatandaşın SGK’dan aylık talebinde bulunduğu, ancak SGK’nın kanunun yürürlüğe girmeden aylık bağlama işlemini yapmasının yasal olarak mümkün olmadığı belirtildi.
EYT ile ilgili kanunun yürürlüğe girmeden yapılan taleplere istinaden SGK tarafından aylık bağlama işlemi yapılmasının yasal olarak mümkün olmadığının vurgulandığı açıklamada, “İlgili düzenleme yürürlüğe girdikten sonra Kurumumuzdan aylık talebinde bulunulması halinde aylık bağlama işlemleri en kısa sürede sonuçlandırılacaktır” denildi.
16 KASIM 2019: SEÇİM KAYBETSEK DE BEN BU İŞTE YOKUM
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın EYT açıklamasının ardından geçmişte söyledikleri sözler gündem oldu. Erdoğan, 16 Kasım 2019’da Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Topkapı kampüsünde düzenlenen Fatih, Silivri, Topkapı ve Zeytinburnu sosyal güvenlik merkezleri toplu açılış töreninde EYT ile ilgili sert açıklamalarda bulunmuştu.
Erdoğan o dönemde “Tutturmuş erken emeklilik, İskandinav ülkelerinin çoğu bu yöntemle battı. Niye erken emeklilik, ne zaman emekli olacaksa o zaman olsun. Hak ettiği parayı alsın. Bu hesap yanlış hesaptır, seçim kaybetsek de ben bu işte yokum. Biz bunu politik hesaplarla yapmayız ve yapmayacağız da. Arkadaşlarıma söylüyorum, beni bu yola asla teşvik etmeyin” diye konuşmuştu.
Erdoğan, 2018 yılındaki konuşmasında ise yine EYT’lileri hedef almış “Biz ekonomide kurtuluş savaşı verdiğimiz dönemde böyle bir yükü ülkemizin sırtına bindirmeye hakkımız var mı diye soruyorum. Bir tarafta stokçular fırsatçılar türedi, diğer tarafta bunlar türedi. Ne olacak, emekli olacak diğer taraftan başka işte çalışmaya devam edecek. Yani çift dikiş. Böyle bir şey olamaz. Buna hak, adalet denmez. Bugün batı dünyası yaşta emekliliği tırmandırıyor. 65 yaşın altına eyvallah etmiyor. Niye? Ülkeye maliyetleri çok çok fazla da onun için. Eskiden İskandinav ülkelerinde erken emeklilik olurdu. Şimdi İskandinav ülkeleri bile bunun bedelini ödeyemez duruma düşünce emeklilik yaşını onlar da yukarı doğru tırmandırmaya başladılar.”
‘EYT’Yİ ÇÖZDÜK SIRADA ÖTV VAR’
EYT sorununu Hükümet’in adımlarından önce gündeme getirdiklerini söyleyen CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’dan teşekkür paylaşımı geldi. CHP’nin sosyal medya hesabından Kılıçdaroğlu’nun 18 Temmuz’da yaptığı paylaşım alıntılanarak, “Sayın Genel Başkanımızın mücadelesiyle bir sorun daha çözüldü. Emeklilerimizin ve tüm halkımızın sorunlarının kalıcı çözümüne ise çok az kaldı” paylaşımı yapıldı. Kılıçdaroğlu, 18 Temmuz’da yaptığı “EYT… Loading (yükleniyor)” paylaşımını alıntıladı ve “Hayırlı uğurlu olsun” dedi.
Kılıçdaroğlu ayrıca “Sıradaki gündemim otomobilde ÖTV. Sonucu biliyoruz, beni yorma Erdoğan” ifadelerini de kullandı. Kılıçdaroğlu daha önce de EYT ile ilgili Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın kesin bir dille kapıları kapattığı emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) sorununu da hükümete gelmeleri halinde çözeceklerini söylemişti.
‘ŞİMDİ EMEKLİ MAAŞLARINI ASGARİ ÜCRETE ÇIKARMA ZAMANI’
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de EYT ile ilgili konuştu. Akşener dikkat çeken bir paylaşım yaparak Erdoğan’a seslendi. Akşener “İşte bize böyle gel sayın Erdoğan… Siyasi rekabeti dedikoduyla değil, hizmetle yap da kazanan milletimiz olsun. Yapılan düzenleme EYT’li kardeşlerime hayırlı olsun. Sırada emekli maaşlarını asgari ücret düzeyine çıkarmak var. Haydi bakalım, bizden önce yap da görelim” ifadelerini kullandı.
‘İLK ÇALIŞMAYI YAPAN PARTİ OLARAK TEBRİK EDİYORUM’
Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu “EYT sorunu konusunda EYT dernekleri ile birlikte ilk çalışmayı yapan parti olarak çözüm konusunda atılan adımı memnuniyetle karşılıyoruz. Bu konuda büyük mücadele veren başta Sn. Gönül Boran Özüpak olmak üzere EYT’li kardeşlerimi tebrik ediyorum” dedi.
‘KARAR BİR HAKKIN TESLİMİDİR’
Demokrat Parti (DP) Genel Başkanı Gültekin Uysal, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın EYT’lilere yönelik düzenlemeden 2 milyon 250 bin kişinin yararlanacağını ve herhangi bir yaş sınırı uygulanmayacağını açıklamasının ardından sosyal medya hesabında bir paylaşım yaptı.
Uysal’ın paylaşımı şöyle:
“EYT ile ilgili verilen karar, bir hakkın teslimidir. Emeklilikte yaşa takılıp bunca süredir sıkıntı yaşayan vatandaşlarımıza kararın hayırlı olmasını dilerim. İktidarın da hakkını teslim edelim; teşekkür ediyoruz. Darısı, AK Parti tarafından hukuksuzluk icat edilerek hakkı yenen herkese. EYT’lilerin hakkını gündeme taşıyan sivil inisiyatiflere, ana muhalefetten başlayarak tüm muhalefet partilerine ve desteklerini esirgemeyen medya kuruluşları, basın mensupları ve hakkı hukuku dert edinen herkese teşekkür ediyorum.”
‘20 YILDIR NEYİ BEKLEDİNİZ’
Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, EYT konusunda yapılan düzenlemeye ilişkin, “Bunun ne faydası olacak önümüzdeki dönemde göreceğiz, bunun getireceği yük ne olacak onu göreceğiz” dedi. EYT düzenlemesiyle ilgili bir adımın atıldığını anımsatan Karamollaoğlu, “Basit bir karar aldılar. Mübarekler 20 yıldır niye beklediniz? Bunun ne faydası olacak önümüzdeki dönemde göreceğiz, bunun getireceği yük ne olacak onu göreceğiz” İfadelerini kullandı.
‘VERGİMİ KKM’YE VERECEĞİME EYT’YE VERİRİM’
Ekonomistler de EYT ile ilgili paylaşımlarda bulundu. Ekonomist İris Cibre “EYT’nin hazineye yükü konusunda birçok tevatür var. 150 ile 300 milyar TL arasında ilk yıl sonraki yıllarda düşerek devam edecek. KKM’nin 9 aylık yükü -162 milyar TL. Bu saçmalıklara vergimi kaptıracağıma EYT emeklilerine ödemeyi tercih ederim. Zaten kanunen alınmış bir hakkın da geri verilmesi gerekliydi diye düşünüyorum. Globalde nüfus yaşlanıyor, ömür uzuyor, doğum oranı düşüyor. Bu bizde daha da hızlı. Artık hiç bir ülke için erken emeklilik bir opsiyon değil. Fakat EYT zaten alınmış bir haktı ve bunun için senelerdir savaştılar” ifadelerini kullandı.
SGK’YA TRANSFER İHTİYACI ARTAR
Ekonomist Mustafa Sönmez “2 milyon EYT’liye maaş sanki AK Parti’nin kasasından ödenecek de EYT’li minnettar kalıp oyunu atacak! Halen 10 milyon emekliye 2 milyon daha eklenecek. SGK ve bütçeden aktarılan vergi ve primlerle bu maaş ödeniyor. Kazanılmış bir sosyal haktır, lütuf değildir. EYT’liler, bütçeye yük falan tartışması başladı. Emekli maaşları başta olmak üzere sosyal harcamalar milli gelirin 2021’de yüzde 11’ini bulmadı. SGK’nın bütçeye yükünün 2022’de 350 milyar TL olması bekleniyor. 2 milyon 250 bin EYT linin eklenmesiyle, SGK’ya transfer ihtiyacı artar. KKM’den, faizden kessinler, ödesinler” dedi.
