Emekliler, 10 bin liralık en düşük emekli maaşı ile yoksulluğa terk edilirken 44 ülkeyi kapsayan bir araştırmaya göre Türk emekliler neredeyse ‘yaşayamayacak’ durumda.
ABD’li şirket Natixis Investment, Türkiye’deki emeklilerin, diğer ülkelerdekine kıyasla gelir ve yaşam kalitesi bakımından ne kadar geride kaldığını ortaya çıkaran bir araştırma yayımladı.
Emekliler için en yaşanabilecek ülkeler seçilirken, sağlık, yaşam kalitesi, maddi refah ve emeklilerin gelirleri dikkate alındı. Yapılan araştırmaya göre ‘Küresel Emeklilik Endeksi’nde Türkiye yüzde 36 ile 44 ülke arasında sondan ikinciliği paylaştı. Türkiye’den daha kötü tek ülke yüzde 10 ile Hindistan oldu.
Brezilya’daki emekliler, yüzde 36 ile Türk emekliler ile beraber sondan ikinciliği paylaşırken, Meksika ve Kolombiya da ‘emeklilikte en yaşanılmaz ülkeler’ arasına girdi. Endekste en yüksek puanları yüzde 83 ile Norveç, yüzde 82 ile İsviçre ve yüzde 81 ile İrlanda aldı.
Endeks hesaplanırken kullanılan alt başlıklara bakıldığında, Türkiye’deki emekliler, gelir bakımından dünya sonuncusu oldu. Türkiye’deki emeklilerin finansal gelir puanı yüzde 47 olurken, Rusya ve Yunanistan yüzde 49 ile Türkiye’yi takip etti.
Raporda ayrıca Türkiye’deki emeklilerin yaşam kalitesinin Cumhurbaşkanlığı sistemine geçildikten sonra ne kadar gerilediği de ortaya çıktı. Türkiye, 2017 ve 2018 yılı raporlarında emekliler için ‘yaşanılabilecek’ ülkeler arasında yer alıyordu. Ancak son yıllarda uygulanan ekonomi politikaları ve emeklilerin düşen satın alma gücüyle beraber Türkiye, artık listenin sonlarında yer alıyor.
Norveç birinci, Türkiye sonuncu
Türk emekliler, yaşam kalitesi bakımından Avrupa’da son sırada yer alıyor. Türkiye’nin ardından gelen ilk Avrupa ülkesi Rusya ise yüzde 45 ile tam 9 puan üzerimizde yer alıyor. Dünya sıralamasında ise Türkiye, emeklilerin yaşam kalitesinde yalnızca Hindistan’ı geçebildi.
Listenin zirvesinde yer alan bir Norveçli emeklinin yaşam kalitesi yüzde 87, İsviçreli’nin yüzde 86 olarak hesaplandı. İlk 15’de yer alan ülkelerin tümündeki emeklilerin yaşam kalitesi yüzde 80’in üzerinde ölçüldü. Türk emeklilerin ölçülen yaşam kalitesi sadece yüzde 25 oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan emekliye ‘müjde’ vererek bayram ikramiyelerini yüzde 50 artışla 3 bin liraya yükselttiklerini açıklamıştı. Karar TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Çalışma Yaşamı Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik emeklinin bayram ikramiyesinde yüzde 50 artış olmadığını aksine yüzde 72 düşüş olduğunu belirterek "Emekli bayram ikramiyesi 2018’de asgari ücretin yüzde 62,4’ü iken 2024’te asgari ücretin yüzde 17,6’sına geriledi. 10 bin 609 TL olması gereken ikramiye 3 bin TL olacak" dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, emeklilerin bayram ikramiyesinin yüzde 50 artışla 3 bin lira olacağını belirterek ‘’Önümüz Ramazan, arkası bayram. Emeklinin bayram ikramiyelerinde bütçe imkanlarını zorlamak pahasına artış yapmayı planlıyoruz. Emeklilerimize nefes aldıracak bütçeyi ayarlıyoruz. Emekli ikramiyesi 3 bin lira olacak’’ dedi.
Karar'ın haberine göre, Emekli bayram ikramiyesinin 3 bin liraya çıkarılmasına yönelik düzenlemenin de yer aldığı 8. Yargı Paketi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Yılda 2 kez bayram ikramiyesi alan emekliler, 2024 yılında toplam 6 bin lira ikramiye almış olacak. Emekliler artan hayat pahalılığı, eriyen alım gücü karşısında verilen yüzde 50’lilik ‘müjdeye’ tepki gösterdi. Çalışma Yaşamı Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik, emeklinin bayram ikramiyesinde yüzde 50 artış olmadığını aksine yüzde 72 düşüş olduğunu belirtti. Çelik sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede emeklinin bayram ikramiyesinin yıllar içinde asgari ücrete oranının gerilediğini vurgulayarak ‘’Müjdeler olsun. Yasa meclisten geçti Emekli bayram ikramiyesinin asgari ücrete oranı yüzde 62’den yüzde 17,6’ya indi. Bayram ikramiyesinde 7 bin 609 TL kayıp. Emekli bayram ikramiyesi 2018’de asgari ücretin yüzde 62,4’ü iken 2024’te (zamlı 3 bin liralık haliyle) asgari ücretin yüzde 17,6’sına geriledi. Yüzde 50 artış yok yüzde 72 düşüş var. 10 bin 609 TL olması gereken ikramiye 3 bin TL olacak. Bayram ikramiyesinin 2018’deki seviyesini koruması için 10 bin 609 TL olması gerekirdi. Emeklinin toplam iki bayram ikramiyesi kaybı 15 bin liradan fazla. Hakikat budur. Gerisi dezenformasyon ve demagojidir’’ ifadelerini kullandı.
Çalışma Yaşamı Uzmanı Prof. Dr. Aziz Çelik
‘NE MAAŞ NE DE İKRAMİYE YETMİYOR’
CHP Kayseri Milletvekili Aşkın Genç, emekliye Ramazan Bayramı ile Kurban Bayramı’nda verilen 2 bin liralık ikramiyenin 3 bin liraya yükseltilmesini eleştirerek; “Emeklilerimize verilen ikramiyenin 2 bin TL’den 3 bin TL’ye çıkarılması kararı verildi komisyonda. Bizler her ne kadar CHP’li milletvekilleri itiraz etsek de bu ikramiyenin en az 17 bin TL olması gerektiğini ifade etsek de AKP’li yetkililerin oyları ile bu sadece 3 bin TL ile sınırlandırıldı. Pazarda biberin kilosu 60 TL, kasapta kıymanın kilosu 450-500 TL. Bu şartlarda ne verilen ikramiye yeterli ne de emekliye ödenen 10 bin TL maaşlar yeterli. Biz emeklilere uygulanan bu zulmün artık bitmesini istiyoruz. Emeklilerin hak ettikleri şekilde bir hayat sürmeleri için gerekli çalışmaların, düzenlemelerin bir an önce yapılmasını talep ediyoruz” dedi. DEM Parti Kocaeli milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu da sosyal medya hesabından emekli ikramiyesine yapılan artışa tepki göstererek ‘’Emekliyle ilgili ikramiye artışı yapıldı. Emekliye sadaka gibi ihsanlar verilmeye çalışılıyor.
Ekonomik durumu berbat eden iktidar ile karşı karşıyayız. Düşünün pide fiyatları 20 TL bu sene. Olacak gibi değil! Korkunç arttı. Daha 1-2 yıl önce o pidenin fiyatı 4 TL’ydi şimdi 20 TL’’ dedi.
‘TÜİK’E GÖRE BİLE REEL KAYIP YÜZDE 184’
Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, emekliye bayram ikramiyesinin 3 bin liraya yükseltilmesine tepki gösterdi. Ergün, yeniden güncellenmesi gerektiğini belirterek “Son 6 yılda dini bayramlarda ödenen bayram ikramiyesi ile 2018 yılında küçükbaş kurbanlık alan emekliler, 2024 yılında sadece 4,5 kilo et alabilmektedir. TÜİK’in rakamlarına göre bile yüzde 184 reel kayba uğramıştır. Yani TÜİK rakamlarını dikkate alarak bir hesaplama yapılsa dahi en düşük emekli ikramiyesinin 5 bin 679,08 TL olması gerekir. Piyasa koşullarına bakıldığında ise o günlerde bir küçükbaş kurbanlık fiyatı baz alındığında yaklaşık aynı rakama ulaşılmaktadır ancak açıklanan 3 bin TL ikramiye tutarı; kabul edilebilir, sindirilebilir, vicdanlarda onaylanabilir bir rakam olmaktan uzak kalmıştır. Bu gerçekler doğrultusunda emekli bayram ikramiyeleri de gerçekçi kriterlere göre yeniden güncellenmelidir” dedi.
‘RESMİ ENFLASYONA GÖRE ARTSAYDI 10 BİN TL’NİN ÜZERİNDE OLACAKTI’
CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu emeklilere verilecek ikramiyenin bir sadaka, bağış veya lütuf olmadığını belirterek şu açıklamayı yaptı: ‘’Bakın, 2018’de çıkmıştır, 2021’de artırılmıştır, 2 bin lira olmuştur; bunun hak temelli ele alınması lazım. Bu, hak temelli ele alınsaydı, TÜİK yine enflasyon oranlarına göre artırmış olsaydı 10 bin liranın üzerinde olacaktı, bizim önerdiğimiz asgari ücret seviyesinde olsaydı 17 bin lira olacaktı. Dolayısıyla, bunun iki üç yılda bir önümüze gelmemesi lazım, hak temelli ele alınması lazım ve objektif kriterlere bağlanması lazım, bu nedenle bu önerimizin de burada dikkate alınması lazım diyorum. Bu meselelere sığ bakmamak lazım, müzakere etmek lazım, danışmak lazım ve toplumda bundan sonra oluşacak zararları önceden karşılamak lazım.”
‘HER ŞEYE PARA VAR EMEKLİYE PARA YOK’
Osmaniye’nin Kadirli ilçesinde emekliler, bayram ikramiyelerinin 3 bin liraya çıkmasını az bularak tepki gösterdi. Emekli bir vatandaş, “Emekliyim, mümkün değil yetmiyor kardeşim. Pazara çıkmayana yeter, pazara çıkarsan yetmez. Bir şey alma niyetin yok, fırsat yok, imkanın yok. Her şeye para var, bize para yok. Emekliye para vermiyor. 5 bin lira olsun ne olur ki” dedi. Bir emekli vatandaş, “Ben emekliyim, 3 bin liraya çıktı ama yetersiz. Fiyatlara göre yetersiz yani. İkisi bir kurban parası olması lazım en az 10 bin lira, iki bayram ikramiyesi. Yüzde yüz arttı her şey, 10 liraya aldığım mal 20 lira. Et görmüyorum, ufak tefek et bulamıyorum, pahalı. Gıda mıda da yarısını alıyoruz, yarısı kalıyor” dedi. Başka bir emekli vatandaş, “Emekliyim, mümkün değil yetmiyor kardeşim. Pazara çıkmayana yeter, pazara çıkarsan yetmez. Bir şey alma niyetin yok, fırsat yok, imkanın yok. Her şeye para var, bize para yok. Emekliye para vermiyor. 5 bin lira olsun ne olur ki” diye konuştu.
