Doları dizginlemek için Kur Korumalı Mevduat'ı (KKM) devreye alan ve son iki yılda 800 milyar lirayı aşkın kur farkı faturasını 85 milyonun sırtına yükleyen iktidar, şimdi bu sistemi masadan kaldırmak için hazırlık yapıyor. Aralık 2021'de uygulamaya giren, seçim öncesinde ise teşvik ve zorlamalarla hızlı büyüyen ve 125 milyar dolara yaklaşan KKM'den çıkış yönündeki ilk adım önceki gün geldi. Seçim öncesinde 20 TL'nin altında olan doların ağustosta 27 lirayı aşmasıyla birlikte KKM faturası da katlanmış oldu.
ARKA KAPIYA YÖNELDİ
Ağustosta kamuya fatura tahminen 300 milyar TL'lik astronomik rakama ulaşınca çıkış için ilk adım geldi ama ekonomistler tamamen çıkışın zor olduğunu söylüyor. Uzmanlar Merkez Bankası'nın para piyasalarını dengelemek için politika faizini kullanmak yerine yine arka kapı arayışına girdiğini ve faiz artışını bankalara havale ettiğini belirtti. Ekonomi yönetimi değişse de parasal sıkılaştırmanın politika faizi artışıyla değil bankalar ve piyasa üzerinden gerçekleştirilmeye devam ettiğine vurgu yaptı. Böylece örtülü faiz' artışı tartışmaları bir kez daha gündeme geldi.
YÜZDE 35-40'LARA ÇIKABİLİR
Sözcü'den Mehtap Özcan Ertürk'ün haberine göre, Merkez Bankası (TCMB) düzenlemesine göre, vadesi gelen KKM hesaplarını standart TL mevduata dönüştürme hedefi getirildi. Bankalar yıl sonuna kadar, TL'den geçen hesaplar için KKM hacminin en az yüzde 50'sini, dövizden geçen hesaplar için de KKM hacminin en az yüzde 5'ini standart TL mevduata geçirmek zorunda olacak. Eksik kalan kısımlar için bir tür ceza olarak düşük faizli devlet tahvili tesis zorunluluğu olacak. Sektörde üç aydan kısa vadeli TL mevduat faizi seçim dönemi ve sonrasında yüzde 40 civarına kadar yükseldikten sonra son haftalarda yüzde 30'un altına gerilemişti. Bankaların Hazine tahvili almak yerine mevduat faizlerini artırmayı tercih edecekleri için sektör genelinde mevduat faizlerinde yüzde 35 – 40 civarına doğru yükseliş bekleniyor.
NE DEDiLER?
Prof. Dr. Hakan Kara:
Karmaşık işler yerine faiz de artırılabilirdi
“TCMB bankalara diyor ki TL'den KKM'ye geçmiş mudileri tekrar TL mevduata geçmeye ikna edin. Bir taşla iki kuş vuruyor, KKM'yi eritirken mevduat faizinin de artmasını sağlayacak. Tabii bu karmaşık işlere girmeden resmi faiz de artırılabilirdi ama belli ki oradaki ısrar sürüyor. KKM'nin eritilmesi sürecinde döviz talebi artabileceği için TCMB rezerv kaybedebilir, bunu zorunlu karşılıklarla telafi etmeye çalışıyor.”
Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez:
Dövizin yastık altına çekilmesine yol açabilir
“KUR Korumalı Mevduat konusundaki son düzenlemeler, dövizlerin yastık altına çekilmesine yol açabilir. Sermaye hareketlerinin serbest olduğu, parası rezerv para olmayan bizim gibi ekonomilerde faizi doğru belirlemezseniz olacağı budur.”
Ekonomist Uğur Gürses:
Yeni PPK üyelerinden umut yok, top çeviriyorlar
“BANKALARA şimdi de KKM'leri yenileme hedefi getirilmiş. Olmazsa düşük faizli ‘menkul kıymet cezası' uygulanacak. Belli ki yeni atanan PPK üyeleri TL faizini düzeltme umudu taşımıyorlar; işi “Top çevirmeye” dökmüşler…”
Ekonomist Dr. Murat Kubilay:
Yerel seçimlere kadar adım atmayacaklar
“KKM'nin kaldırılması için döviz kuru istikrarı ve enflasyonun kontrol altında alınması şart. Bunlar olmadan rezervler de düzelmez, KKM de kalkmaz. Yerel seçimlerden önce bunları çözmek için bir adım atmayacaklar, sonrasından dahi emin değiliz. Bu kararla en fazla yan yöntemler kullanılarak TL'den KKM'ye girişlerin bir kısmı dönüşür, bunun haricinde bankalar devlet tahvili tutma cezası altında kalıp kamu finansmanı sağlanır.”
Kur korumanın faturası 800 milyarı aşıyor
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 11 Ağustos itibarıyla KKM hesaplarında 3 trilyon 357 milyar lira (124.7 milyar dolar) para bulunuyor. Uygulamanın başlangıcından bu yana kamunun KKM faturasını takip eden ekonomistler Hazine ve Maliye Bakanlığı ile TCMB'nin Temmuz 2023 itibarıyla kur farkı ödemeleri 500 milyar TL'ye ulaştı. TCMB'nin KKM verilerindeki sansürü sürdüğü için net rakamlar bilinmiyor ancak uzmanların hesaplamalarına göre, TCMB'nin ağustosta ödeyeceği kur farkının 300 milyar TL'yi aşması bekleniyor. Böylece KKM'nin kamuya bugüne kadarki faturasının 800 milyar TL'yi aşacağı tahmin ediliyor. Seçim öncesinde 20 TL'nin altında olan doların ağustosta 27 lirayı aşmasıyla birlikte KKM faturası da katlanmış oldu.
Gözler MB'nin faiz kararında olacak
Merkez Bankası'nın (MB) mevduat ve kredi faizlerinin politika faizinin belirgin üzerinde oluşmasını sağlayacak düzenlemeleri sonrasında gözler Para Politikası Kurulu'nun (PPK) bu ayki faiz kararına çevrildi. MB ilk kez KKM'nin azaltılmasını amaçlayan adım atarken, bankacılara göre karar faiz artışlarının sınırlı kalmaya devam edeceğinin de bir göstergesi. AA Finans'ın beklenti anketine katılan ekonomistler, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının (politika faizi) 250 baz puan artırılarak yüzde 20'ye çekileceğini tahmin ediyor. Ancak bu hafta MB'nin bu ayı pas geçerek politika faizini sabit tutma beklentisi de oluştu. MB beklentilerin altında kalan 900 baz puanlık faiz artışının ardından Cevdet Akçay, Fatih Karahan ve Hatice Karahan'ın da katıldığı yenilenen PPK kadrosuyla alacağı faiz kararını perşembe günü
açıklayacak.
