Ekonomiyi enflasyon ve kur kıskacından çıkarabilmek için şart görülen rasyonel politikalara dönüş yolunda en cesur hamle. Merkez Bankası’nın yeni yönetimi sürpriz bir kararla politika faizini yüzde 25’e yükseltti. Üç ay gecikerek de olsa faiz silahını etkili şekilde kullanma kararlılığı sergilenmesi piyasalara umut aşıladı, döviz kurları uzun süre sonra ilk kez düştü, borsa yükseldi. Ekonomistler ‘Olumlu havanın korunması için rasyonel yaklaşımın kalıcı olacağına dair bir güven oluşmalı’ dedi.
Yeni Para Politikası Kurulu üyeleri, faizi 750 baz puan artırarak yüzde 17.5’ten yüzde 25’e çıkardı. ‘Fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecinin devamına karar verildiği’ belirtildi. Bakan Mehmet Şimşek “Kararlıyız. Fiyat istikrarı en büyük önceliğimiz” mesajı verdi. 27.22 seviyesinde olan dolar TL, faiz artışı sonrasında 25.25 seviyelerini gördü. Euro ise 29.62 TL’den 27.30’a kadar indi. Türkiye’nin risk pirimi 400 puanın altını gördü.
‘YENİ ATAMALARIN OLUMLU SONUCU’
Mahfi Eğilmez: Yeterli olmasa da olumlu bir adım. Yapısal reformlarla desteklenmesi gerekir.
İris Cibre: Yeni atamaların olumlu sonuç doğurduğunu görmüş bulunuyoruz. Enflasyonla savaş cesaretle olur.
Özgür Demirtaş: Türkiye Ekonomi Modeli denen şey bugün itibari ile bitti. Merkez Bankası’nı tebrik ederim.
LİYAKAT ETKİSİ
Karar'dan Ali Yıldırım'ın haberine göre, Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan ile yeni başkan yardımcıları Osman Cevdet Akçay, Fatih Karahan ve Hatice Karahan’ın atamaları kamuoyunda olumlu beklenti oluşturmuştu. Boğaziçi mezunu olan tüm isimlerin atanmasında liyakatin esas alındığı yorumları yapılmıştı. Son kararla yeni üyelerin niyetini ortaya koyduğu belirtildi. Erkan döneminde toplam 1650 puanlık artış gerçekleşti.
Ekonomide alınan yanlış kararlar Türkiye’nin seçim öncesinde bir dizi kriz yaşamasına neden oldu. Bilime ve akla dayalı politikalar yerine ışıltıyla hareket eden eski ekonomi yönetimi hem kur krizini hem de yüksek enflasyonu beraberinde getirdi. Uzun bir süredir politika faizinin tek hanede tutulmasına piyasalardan gelen olumsuz tepkilere rağmen devam edildi. Böylece TL tarihinin en kötü seviyesine imza attı.
Seçimlerden sonra ekonomide taşlar yerinden oynadı. Eski kararlarla daha fazla ileri gidilemeyeceğini anlayan hükümet yetkilileri çareyi eski politikalarda aradı. Böylece Hazine ve Maliye Bakanlığının başına yeniden Mehmet Şimşek getirildi. Ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığına da Hafize Gaye Erkan atandı. İlk iş faiz artışı oldu. Enflasyonun altında kalsa da Mehmet Şimşek her açıklamasında ‘bu iş birden değil kademe kademe olur’ demeye getirdi. Onun akabinde Merkez Bankası’nın yeni üyeleri atandı. Böylece eski kadro bir nevi lav edilmiş oldu. En son beklentinin üzerinde yapılan faiz artışı da ‘yeni üyeler işlerini yapmaya başladı’ olarak yorumlandı.
PPK metinindeki içerikler bile değişti. Şimdi ise Orta Vadeli Ekonomik Program (OVP) dört gözle bekleniyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bu ay beklentilerin oldukça üzerinde bir faiz artışı gerçekleştirdi. Merkez Bankası’nın 750 baz puanlık faiz artırımı, yüzde 20 seviyesindeki piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti. Bunun ardından TL yüzde 1 seviyesinde değer kazandı.
Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan başkanlığında toplanan Kurul’un, politika faizinin yüzde 25’e çıkarılmasına karar verdiği bildirildi. Duyuruda, Kurul’un, dezenflasyonun en kısa sürede tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması, fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın kontrol altına alınması için parasal sıkılaştırma sürecinin devamına karar verdiği belirtildi.
YÜKSEK AKARYAKIT FİYATLARINA DEĞİNİLDİ
Toplantının ardından Merkez Bankası’nın yaptığı duyuruda şu detaylara yer verildi:
“Bu gelişmede yurt içi talepteki güçlü seyir, ücret ve kur kaynaklı maliyet yönlü baskılar, hizmet enflasyonundaki katılık ve vergi düzenlemeleri belirleyici olmaktadır. Bu unsurlara ek olarak, akaryakıt fiyatlarındaki yükselişin de etkisiyle enflasyon beklentilerinde ve fiyatlama davranışlarında öngörülenin üzerindeki bozulma, enflasyonun yıl sonunda Enflasyon Raporu’ndaki (Rapor) tahmin aralığının üst sınırına yakın seyredeceğine işaret etmektedir. Bununla birlikte Kurul, parasal sıkılaştırma adımlarının etkisiyle dezenflasyonun 2024 yılında Rapor ile uyumlu şekilde tesis edileceğini öngörmektedir.”
KADEMELİ ARTIŞ MESAJI DEVAM EDİYOR
Duyuruda, doğrudan yabancı yatırımların, dış finansman koşullarındaki iyileşme, rezervlerde süregelen artış ve turizm gelirlerinin cari işlemler hesabına desteğinin fiyat istikrarına güçlü katkıda bulunacağı kaydedildi. Politika faizinin, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 hedefine ulaştıracak parasal ve finansal koşulları sağlayacak şekilde belirleneceği belirtilen duyuruda, “Enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırma gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde kademeli olarak güçlendirilecektir.” denildi.
HEDEFLERDEN BİRİ DE TL MEVDUATLARI
Kurul’un, mevcut mikro- ve makroihtiyati çerçeveyi, piyasa mekanizmalarının işlevselliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek şekilde sadeleştirdiği aktarılarak, sadeleşme sürecinin, etki analizleri dikkate alınarak kademeli olarak devam edeceği bildirildi. Bu kapsamda, Türk lirası mevduat payının artırılmasına yönelik düzenlemelerin parasal aktarım mekanizmasını güçlendireceği belirtilen duyuruda, Kurul’un, faiz artırımının yanı sıra parasal sıkılaştırma sürecini destekleyecek seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma kararları almaya devam edeceği kaydedildi.
3 TOPLANTIDA 1650 PUANLIK ARTIŞ
Para Politikası Kurulu, yeni başkan Hafize Gaye Erkan döneminde 2 toplantıda 900 baz puanlık faiz artırımına gitmişti. Politika faizi yüzde 8,5’ten yüzde 17,5’e çıkarılmasına rağmen alınan kararlar, en düşük piyasa beklentisine paralel gerçekleşmişti. Son toplantıyla birlikte toplamda 1650 puanlık artış gerçekleşti. Böylece PPK faizleri yüzde 25 seviyesine çıktı. Ekonomistlerin tahmini, politika faizinin yüzde 20’ye yükseltilmesi yönündeydi. 500 puanlık fark ‘şahin artış’ olarak yorumlandı.
EN BAŞTA YAPILMASI GEREKEN ‘YERİNDE’ BİR KARAR
Artık geç kalındığını ifade eden ekonomist Murat Muratoğlu “Geç kalmanın bedeli her zaman daha fazla faiz artışıdır. En başta yapması gereken yapılmadığı için bugünlere gelindi. Tanımlamak gerekirse “yerinde” bir karar. Zaman kazandırır o kadar” dedi.
Ekonomist Burcu Aydın Özüdoğru da şunu paylaştı:
“Merkez Bankası politika faizini 750 baz puan artırarak yüzde 25’e çıkardı. Yeni üyelerin PPK etkisi pozitif oldu. Öte yandan bugünkü kararın 3 ay sonra gelmesi kaynaklı yaşanan kur şokları, parasal sıkılaştırmanın uzun soluklu ve maliyetli olacağı gerçeğini maalesef değiştirmiyor.”
‘KARARLIYIZ FİYAT İSTİKRARI ÖNCELİĞİMİZ’
’Merkez Bankası, politika faizinde 250 baz puan artış beklentisine karşın 750 baz puan artışa gitti, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, “Kararlıyız” dedi. Bakan Şimşek, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz kararını açıkladıktan sonra sosyal medya hesabından paylaşım yaptı. Şimşek, paylaşımda “Kararlıyız! Fiyat istikrarı en büyük önceliğimiz” ifadelerini kullandı.
‘DEVAMI GELİRSE BEKLENTİLER DÜZELECEKTİR’
Ekonomist İris Cibre “İlk yeni atamaları duyduğumda sevinmiş, sonraki makro ihtiyati tedbirleri gördükçe büyük hayal kırıklığı yaşamıştım. Yeni atamaların olumlu sonuç doğurduğunu görmüş bulunuyoruz. Enflasyonla savaş cesaretle olur. Sonunda... Devamı gelirse ve nötr reel faiz bölgesine yaklaştıkça beklentiler de düzelecektir. Bu da enflasyonla savaşın il aşaması olacaktır. Tebrikler TCMB” dedi.
‘ENLASYONLA MÜCADELEYE YETMEZ’
Ekonomist Güldem Atabay “TCMB faiz artışlarına devam edeceğini açıklarken, beklenti seviyesi koymuyor. Dolayısıyla yüzde 25 faiz henüz yüzde 65-70 enflasyonla mücadele etmeye yetmeyeceği gibi yüzde 35-40 aralığına çıkması halinde dahi faiz seviyesi yetersiz kalma riski taşımakta. Bu açıdan da belirsizlik devam ediyor” dedi.
Ekonomist Şenol Babuşcu da şu paylaşımı yaptı:
“Kredi kartı, KMH ve ticari kredi faizlerinde üst limitler arttı. Yeni faiz üst limitleri 1 Eylül’den geçerli. Kredi kartı faizi = aylık yüzde 2,81 yıllık yüzde 40,1. Nakit çekim faizi= aylık yüzde 3,57 yıllık yüzde 53,2. Ticari kredi faizi üst limit yüzde 56,3’e yükseldi.”
‘REFORMLARLA DESTEKLENMESİ GEREKİYOR’
Ekonomist Hayri Kozanoğlu “Merkez Bankası politika faizini beklenenin üzerinde 750 puan artırdı. Metinde enflasyonun tahmin aralığının üst sınırında gerçekleşeceği söyleniyor. Bu da MB’nin 2023 enflasyon tahminini yüzde 62’ye yükseltmesi anlamına geliyor” dedi.
Ekonomist Mahfi Eğilmez ise “Merkez Bankası politika faizinin yüzde 25’e yükseltilmesi, faiz hala enflasyonun çok altında olsa da, insanlarda doğru politikalara dönüş umudu yarattığı için kurda gerilemeye yol açtı. Yeterli olmasa da olumlu bir adım. Yapısal reformlarla desteklenmesi gerekir” yorumunu paylaştı.
BORSA ARTTI KUR DÜŞTÜ
Merkez Bankası’nın faiz kararı öncesinde ekonomistlerin en yüksek beklentisi 250 baz puan yönündeydi. Yapılan 750 baz puanlık artış piyasaları açıkçası şaşırttı. Karar sonrası yurt içi piyasada volatilite de yükseldi. Borsa İstanbul 100 endeksi, pozitif seyrini sürdürmeye devam etti. Bankacılık endeksinde yükseliş başladı. Bankacılık endeksi yüzde 10 seviyelerine kadar çıktı. 27.22 seviyesinde olan dolar TL, faiz artışı sonrasında 25.75 seviyelerini gördü. Euro ise, karar öncesi hareket ettiği 29,62 TL seviyesinden 27,90 TL’ye kadar indi. Türkiye’nin CDS’i 400 baz puanın altını gördü.
