Koronavirüs tehlikesinin başladığı 13-20 Mart haftasında vatandaşın harcaması inanılmaz değişti. Bir büyük bankanın banka ve kredi kartı harcama rakamlarına göre 20 nisan haftasında market ve AVM harcaması yüzde 58 artarken ikinci sırada artan harcama çok ilginç oldu. Bireysel Emeklilik harcaması yüzde 25 yükselirken buna neden olan ağırlıklı olarak BES katılım paylarının kredi kartlarından otomatik çekilmesi oldu. Gıda, sağlık ve kozmetik ürünler harcaması yüzde 15 ile 20 arısındayken insanlar evlerine kapandığı için yapı market ve nalburiye harcamaları da tırmandı. Diğer tarafta ise yolculukların bıçak gibi kesilmesi nedeniyle havayolları şirketlerine ödemeler yüzde 60 düşerken içkili yerlere yapılan ödemelerde azalma yüzde 50 oldu. Oteller yüzde 40 ile kartlı harcaması en çok düşen üçüncü kalem oldu. Korona nedeniyle giyim ve aksesuarı da unuttuk. Online alışveriş düşmüş gibi görünse de bu alışveriş daha çok giyim ve beyaz eşya gibi alışverişin azalması nedeniyle gerçekleşti. Koronavirüsün etkisiyle vatandaşın alışveriş anlayışı da dramatik bir şekilde değişti. Virüsün etkilerinin Türkiye’de henüz yeni yeni başladığı 13-20 Mart haftasında bu değişim rakamlara yansıdı. Bir büyük bankamızın banka ve kredi kartı rakamları bu davranış değişikliğini ortaya koydu. Bankanın yılbaşından 13 Mart’a kadar olan haftalarda banka ve kredi kartı rakamları 13-20 Mart’ta büyük bir değişim gösterdi. Vatandaşın virüs nedeniyle evine kapanmaya başladığı önceki hafta market alışverişi yüzde 58 zıplarken kartlar ile havayolu şirketlerine yapılan ödemeler aynı oranda yani yüzde 60 düşüş gösterdi. BES HARCAMASI YÜZDE 25 YÜKSELDİ Market ve AVM harcamasının bu denli yüksek artmasında ana etken virüs tehlikesinin henüz yeni başlamış olması nedeniyle vatandaşın bir bölümünün yiyecek stoklaması oldu. Kartla harcamada ikinci sırada artan harcama çok ilginç oldu. Bireysel Emeklilik harcaması yüzde 25 yükselirken buna neden olan ağırlıklı olarak BES katılım paylarının kredi kartlarından otomatik çekilmesi oldu. Ancak bazı uzmanlar özellikle borsalardaki düşüş ve diğer yatırım araçlarının da değer kaybı nedeniyle vatandaşın tasarruf amaçlı BES’e yönelebileceğini ifade ediyor. YAPI MARKETE DE HÜCUM Kartla harcama artışında üçüncü sırayı gıda olurken virüsten korunma amacıyla kolonya ve anti bakteriyel jellerin satışının artması nedeniyle sağlık ve kozmetik ürünler harcaması yüzde 15 ile 20 arasında yükseldi. Harcamanın arttığı diğer ilginç alan yapı market harcaması. Vatandaş evlerine kapandığı için yapı market ve nalburiye harcamaları yüzde 20 tırmandı. Doğrudan pazarlama ödemelerinde görülen artış büyük ihtimalle daha önceki satışlar kaynaklı oldu. Elektrik-elektronik, araç satış, akaryakıt istasyonu, telekomünikasyon (bundan sonra artması bekleniyor) mobilya ve dekorasyon ödemeleri ise neredeyse yerinde saydı. İÇKİLİ YERLER ÇAKILDI Diğer tarafta ise yolculukların bıçak gibi kesilmesi nedeniyle havayolları şirketlerine ödemeler yüzde 60 düşerken içkili yerlere yapılan ödemede yüzde 50’lik azalma oldu. Oteller yüzde 40 ile kartlı harcaması en çok düşen üçüncü kalem oldu. Korona nedeniyle giyim ve aksesuarı da unuttuk. Dışarıda yemek de hemen olayın başında yüzde 25 azaldı. Muhtemelen şu anda çoktan yüzde 70’i geçmiştir. Eğitim, kırtasiye, ofis ve kuyumculara yapılan ödemeler de aynı kaderi paylaştı. Online alışveriş düşmüş gibi görünse de bu alışveriş daha çok giyim ve beyaz eşya gibi alışverişin azalması nedeniyle gerçekleşti. Oto kiralama şirketlerine yapılan ödemelerdeki düşüş de dikkat çekti. 250 BİN KİŞİLİK ORDU Mobil Express CEO’su Emre Güzer, “On-line alışverişte inanılmaz patlama var. Türkiye’de bu işleri yapanlar işlere yetişemiyor. On-line alışverişte düşü gibi görünen perakendedeki azalma. Ancak gıda, dezenfektan, temizlik ürünlerinde pazar çok fazla büyüdü. Şu anda Türkiye’de çalışan 150 bin özel kargo ve 100 bin motokurye var. Bu servis ağı vatandaşlara ihtiyaçlarını ulaştırıyor” dedi. TÜKETİM SIKLIĞI DA ARTTI PayTR Genel Müdürü Tarık Tombul ise konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede şunları söyledi: “Koronavirüs, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de alışveriş alışkanlıklarını değiştirmeye başladı. Bu değişiklik kimi sektörler için bir fırsat oluştururken kimi sektörler için de bir daralmaya yol açmış görünüyor. Online perakendenin krizi fırsata çevirdiğini, yüz yüze alışveriş kategorisinin de online dünyaya kaydığını gözlemliyoruz. Bu noktada havayolları, seyahat acentaları, şehirlerarası otobüs taşımacılığı, şehir içi toplu taşıma, taksi gibi ulaşım kategorisi ile konaklama, yiyecek/içecek, araç kiralama, akaryakıt, teknoloji ürünleri satışı yapan perakendeciler, giyim ve kuyum kategorisinde faaliyet gösteren işletmelerin online ve offline cirolarında ciddi düşüşler oldu. Buna karşın market, sağlık/kozmetik, kırtasiye kategorisi her zamanki cirolarının çok çok üzerinde ciro yapmaya başladılar. Koronavirüs nedeni ile eve kapanan tüketiciler market alışverişlerini toplu yapmaya, satın aldıkları ürünleri de evde olmalarının da etkisi ile hızla tüketmek suretiyle sık bir şekilde market alışverişi yapmaya başladılar. Bu da gerek marketlerden fiziki alışverişte gerekse de sipariş yolu ile uygulamalar üzerinden alışverişte neredeyse iki kat bir ciro artışına yol açtı. Yine aynı şekilde tüketicilerin hijyenik ürünler ile sağlık ürünleri satışına da yöneldiğini gözlemledik. Destekleyici vitamin ve c vitamini satışları da bu dönemde neredeyse iki kart arttı. Keza aynı şekilde kitap ve puzzle satışları da tavan yaptı diyebiliriz. Sektörel bazlı bu artış ve azalışların koronavirüs önlemleri süresince paralellik göstereceği düşüncesindeyim. Umarım bu süreci hızlı ve minimum kayıpla atlatırız. Rahim AK habertürk.com