Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Osman Kavala’nın bırakılması için çağrı yapan 10 ülke büyükelçisinin istenmeyen adam ilan edilmeleri talimat verdiğini açıklamasının ardından, Türkiye ve Batılı müttefikleri arasında ortaya çıkan diplomatik kriz, dün yapılan karşılıklı açıklamalarla normale döndü. Kavala’nın serbest bırakılmasını istedikleri için elçilerin “istenmeyen kişi” ilan edilmesini emrettiğini söyleyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, düzenlediği basın toplantısının ardından yaptığı açıklamalarla geri adım attıklarını ve bundan böyle ikili ilişkiler konusunda daha dikkatli olacaklarını söylemişti. Reuters haber ajansına konuşan diplomatik kaynaklar, krizin perde arkasıyla ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Reuters’a konuşan diplomatik bir kaynak, ABD ile gerilimi azaltma planına ilişkin görüşmelerin İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da dahil olmak üzere Türk yetkililer tarafından yürütüldüğünü söyledi. “Türk hükümeti, hiçbir güvence vermese bile Twitter açıklamalarının gerginliği hafifletmeye yardımcı olacağından umutlu” ifadelerini kullandı. “AMACIMIZ KRİZ YARATMAK DEĞİL” Erdoğan, Bakanlar Kurulu toplantısının ardından yaptığı açıklamada, “Amacımız asla kriz yaratmak değil, ülkemizin haklarını, yasalarını, onurunu ve egemenliğini korumaktır.” dedi. Erdoğan, “Aynı elçiliklerden bugün yapılan yeni bir açıklama ile ülkemize ve milletimize yönelik bu iftiradan geri adım atılmıştır. İnanıyorum ki bu büyükelçiler… Türkiye’nin egemenlik haklarına ilişkin açıklamalarında daha dikkatli olacaklardır.” ifadelerini kullandı. Reuters haber ajansı, dün yaşanan gelişmeleri değerlendirdiği yazısında, “Meydan okuyan tavrına rağmen, Erdoğan’ın Pazartesi günkü konuşması, tehditlerin ardından gerilimi azaltmak için belirgin bir değişiklikti.” ifadelerini kullandı. Reuters, Batı ile yaşanan büyükelçi krizi ile ilgili yaşanan gelişmeleri, “Erdoğan, 19 yıllık iktidarında Batı ile en derin çatlağı tetikleyebilecek durum ile ilgili Pazartesi öğleden sonra bakanlarını toplarken, birkaç büyükelçilik de kısa bir açıklama yayınladı” sözleriyle duyurdu. Önceki gün, ABD'nin Türkiye Büyükelçiliği, resmi Twitter hesabı üzerinden bir açıklama yayınlamış, açıklamada, “ABD, 18 Ekim tarihli açıklamaya ilişkin bazı soruların yöneltilmesi vesilesiyle, Diplomatik İlişkiler Hakkındaki Viyana Sözleşmesi'nin 41'inci maddesine riayet etmeyi teyit eder” ifadeleri kullanılmıştı. ABD DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI’NDAN AÇIKLAMA Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price, “Hukukun üstünlüğünü ve insan haklarına saygıyı küresel olarak teşvik etme taahhüdümüzde kararlıyız” dedi. Price, Biden yönetiminin Türkiye ile ortak öncelikler konusunda işbirliği istediğini, anlaşmazlıkları çözmek için ise karşılıklı diyalogun süreceğini söyledi. İLGİLENEN YATIRIMCILAR Dün yaşanan gelişmelerin ardından, Türk lirası ABD doları karşısında tüm zamanların en düşük seviyesi olan 9.85’i gördükten sonra ilk kez düşüle geçti ve dolar karşısında değer kazandı. Erdoğan’ın büyümeyi destekleme baskısı altında kalan merkez bankasının enflasyonun yüzde 20 artmasına rağmen geçen hafta beklenmedik bir şekilde faiz oranlarını 200 puan düşürmesinin ardından ortaya çıkan diplomatik gerilim, yatırımcıların Türkiye ekonomisine ilişkin endişelerini artırmıştı. 10 elçi, Kavala davasına adil, hızlı bir çözüm bulunması ve “acil serbest bırakılması” çağrısında bulunduktan sonra geçen hafta dışişleri bakanlığı tarafından çağrılmıştı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi iki yıl önce Kavala’nın suç işlediğine dair kesin bir kanıt bulunmadığını ve tutuklanmasının kasıtlı olduğunu söyleyerek Kavala’nın serbest bırakılması çağrısında bulunmuştu. İSTENMEYEN ADAM NEDİR? Diplomaside sıklıkla kullanılan istenmeyen adam (persona non grata), yabancı diplomatları ağırlayan ülkenin başvurduğu bir yöntemdir. İstenmeyen adam ilan edilen diplomatların dokunulmazlığı kaldırılabilirken, bu kişiler bulundukları ülkede diplomatik temsilcilik çalışanı olarak görülme statüsünü yitirirler. Viyana Konvansiyonu'nun maddelerine göre diplomatın bulunduğu ülke, önceden haber vermeksizin bir diplomatı istenmeyen adam ilan edebilir. İstenmeyen adam ilan edilen diplomatlar genelde ülkeleri tarafından geri çağrılırlar. Casusluk şüphesiyle diplomatları sınır dışı etmek için de kullanılan bu yöntemde anlaşmazlığın olduğu ülkeden de aynı şekilde bir yanıt gelmesini doğurabilir. NE OLMUŞTU? 18 Ekim'de Osman Kavala'nın tutukluluğunun dördüncü yılı nedeniyle ABD, Fransa, Almanya, Hollanda, İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Kanada ve Yeni Zelanda'nın imzaladığı ortak bir açıklama yayımlandı. Açıklama, ABD, Almanya ve Kanada başta olmak üzere bazı ülkelerin Ankara'daki büyükelçiliklerinin sosyal medya hesaplarında da paylaşıldı. Açıklamada, “Bugün, Osman Kavala'nın tutukluluğunun başlamasının 4. yıl dönümü. Daha önce verilen beraat kararının ardından farklı davaların birleştirilmesi ve yeni davaların açılması yoluyla davasında süregelen gecikmeler, demokrasiye, hukukun üstünlüğüne ve Türk yargı sisteminin şeffaflığına gölge düşürüyor. Kanada, Fransa, Finlandiya, Danimarka, Almanya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İsveç ve Amerika Birleşik Devletleri büyükelçilikleri olarak birlikte, Türkiye'nin uluslararası yükümlülükleri ve iç hukukuyla uyumlu şekilde, bu davanın adil ve hızlı biçimde sonuçlandırılması gerektiği kanısındayız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin bu husustaki kararları doğrultusunda Osman Kavala'nın derhal serbest bırakılmasının sağlanması için Türkiye'ye çağrıda bulunuyoruz” şu ifadeler yer almıştı. Açıklamanın ardından, 10 ülkenin Ankara büyükelçileri Dışişleri Bakanlığı'na çağrıldı. Salı günü büyükelçiler dışişleri bakanlığına gittikten sonra Bakanlık'tan yapılan açıklamada, “büyükelçilerin uyarıldığı” belirtilmişti. 21 Ekim'de 10 ülkenin Ankara Büyükelçilerinin Osman Kavala'nın serbest bırakılması yönündeki açıklamaları sorulduğunda Erdoğan, “Bizim bunları ülkemizde ağırlamak gibi bir lüksümüz olamaz” demişti.