Enflasyon, döviz rekor kırarken kura karşı bu kez Gelire Endeksli Senet açıklandı. Kredi kartlarından, yabancıya SWAP’a 7 başlıkta düzenlemeler duyuruldu. Ancak güven eşiğinin aşıldığı süreçte atılan son adım da karşılık bulmadı. Ekonomistler ‘Bunlar hiçbir sorunu çözmez’ dedi. Dolar açıklamadan önceki seviyeyi aşınca vatandaşın sırtındaki yük biraz daha arttı. Hazine Bakanlığı, gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi için 15 Temmuz’da talep toplanacağını duyurdu. MB, SPK ve BDDK da yeni düzenlemeleri duyurdu. Tüketici kredilerine sınırlama getirildi. Yabancıların TL’ye erişimi kolaylaştırıldı. GES’in, DHMİ ile Kıyı Emniyeti’nden bütçeye aktarılan hasılat paylarına endeksli olacağı belirtildi. Ödemelerin hesaplanmasında, iki kurumun üç aylık hasılat payı toplamı esas alınacak. ‘YÜK HAZİNE’YE BİNER, NE SORUNLAR ÇÖZÜLÜR NE DE KUR DÜŞER’ Düzenlemelerin piyasa üstünde etkisi olmadı. Kararın akşam açıklanması da eleştiri konusu oldu. ‘Birkaç saatte kimler dolar sattı?’ soruları yöneltildi. Ekonomistler de yapısal önlem alınmadıkça atılacak hiçbir adımın sonuç vermeyeceğine vurgu yaptı: * Yük yine Hazine’ye yıkıldı. GES icadı bütçeye yine yük getirecek. * Geleceğe dönük belirsizlikler sürüyor. Bu önlemler sorunlara çözüm olmaz. Böyle ne risk ne kur düşer. Altı ay sonra başa dönülen kur koruması geride 150 milyar lirayı aşkın faiz yükü bıraktı. Yeni açıklanan GES’in etkisi ise birkaç saat sürdü. Piyasaları tatmin etmeyen duyurudan önce 16.80’lere inen dolar yeniden 17’yi aştı. Hazine Bakanlığı’nın öncesinde ‘Açıklama yapacağız’ duyurusu da eleştiri konusu oldu. YEDİ ADIMLI SİLSİLE BİLE KURU TUTAMADI Türkiye’de yaşanan ekonomik krize alınan önlemler, kuru dizginlemeye yetmiyor. Bir tarafta enflasyon bir tarafta faiz, vatandaşın alım gücünü çoktan yok etti. En son yapılan hamlelerden sonra da kur Aralık 2021 zirvesine doğru ilerlemeye devam ederken, Hükümet’in 7 başlıkta duyurduğu yeni adımlar silsilesi de doları durdurmadı. Önceki akşam açıklanan yeni adımlar, piyasaların kapalı olduğu saatte kuru 17 liranın altına düşürse de etki kısa sürdü. Piyasalardaki uzun süredir devam eden dalgalanma yeni yılda da seyrini sürdürdü. Ekonomi yönetiminin aldığı kararlar kurdaki dalgalanmanın önüne geçemezken, dolar Aralık 2021’deki seviyesine hemen hemen yaklaştı. Aralıkta açıklanan kur korumalı mevduat sistemiyle 18 liralardan geri dönen dolar/TL, 10 lira seviyelerini görse de yeni yılla birlikte artışını yavaş yavaş sürdürdü. En son geçtiğimiz gün 17 lira seviyesini de aşarak, eski zirvesine doğru yola çıktı. Önceki akşam saatlerinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “Türkiye ekonomi modeli çerçevesinde atacağımız yeni adımlar silsilesi bu akşamdan itibaren kamuoyu ile paylaşılacaktır” mesajı verildi. Bunun üzerinde kurda hafif kırılmalar yaşansa da piyasaların kapalı olduğu saatte 16.75 liraya kadar geriledi. Gece yarısında yapılan açıklamalar sonrasında kur 17.57 seviyesine çıktı. Yani açıklanan 7 hamleye rağmen, kurdaki etki sadece saatlik oldu. Böylece vatandaşın KKM yükü yeniden arttı. İLK HAMLE GES İHRACI: Hazine, TL’yi teşvik etmek için Gelire Endeksli Senet (GES) ihraç edecek. Yeni ürün, getirileri güçlü olan KİT’lerin gelirlerine endeksli olacak. Sadece gerçek kişilere sunulacak GES için 15 Haziran’dan itibaren talep toplanacak. TÜKETİCİ KREDİSİNE VADE SINIRI: BDDK, kredi büyümesini yavaşlatmak için tüketici kredisine vade sınırı getirdi, kredi kartında asgari tutarı artırdı. 100 bin liranın üzerindeki bireysel kredilerin geri ödeme süresi 12 aya indi. 50 bin liradan 100 bin liraya kadar olan krediler için ödeme süresi 24 ay. Limiti 25 bin lira ve altı olan kredi kartlarında aylık minimum ödeme tutarı, aylık bakiyenin yüzde 20’si olacak. Daha yüksek limitli kartlar için minimum limit, aylık faturanın yüzde 40’ı olarak belirlenecek. YABANCIYA SWAP İMKANI: BDDK, yabancı yatırımcıya tahsisli swap imkanı sunmak için çalışma yapıyor. Daha önce yabancıların Türk Lirası’na erişimine getirilen sınırlama, belli kurallara bağlı olarak esnetilecek. BORSAYA HALKA ARZ DESTEĞİ: SPK, yabancı yatırımcıları halka arzlara çekmek için komisyonları düşürdü. ALTIN SERTİFİKASI İHRACI: Borsa nezdinde Emtia Pazarı kuruldu. Altın sertifikası ihraç edilecek. KARŞILIK ORANLARI ARTTI: Ticari kredilere yüzde 10 oranında uygulanan zorunlu karşılık oranı yüzde 20’ye çıkarıldı. DÖVİZ HESABINA KARŞIKLIK MENKUL KIYMET: Bankalar, döviz hesabına karşılık ilave olarak Türk lirası cinsinden uzun vadeli sabit faizli menkul kıymet tesis edecekler. YATIRIMCIYA 3 AYDA BİR KUPON ÖDEMESİ YAPILACAK Hazine ve Maliye Bakanlığı sosyal medyadan yaptığı açıklamada sadece gerçek kişilere sunulmak üzere gelire endeksli devlet iç borçlanma senedinin (GES) talep toplanmasına 15 Haziran 2022’den itibaren başlanacağını duyurdu. Hazine’den yapılan açıklamaya göre söz konusu finansal ürün yatırımcısına 3 ayda bir kupon ödemesi sağlayacak. Ayrıca kupon ödemelerinde asgari gelir garantisi verilecek olup, senedin kupon ödemesi ve getiri oranı ve vade yapısı ihraç duyurusunda ilan edilecek. GES ihraçlarında getiriler, Kamu İktisadi Teşebbüsü statüsündeki Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), Devlet Malzeme Ofisi (DMO), Devlet Hava Meydanları İşletmeleri (DHMİ) ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nden (KIYEM) bütçeye aktarılan hasılat paylarına endekslenmişti. GES getirilerine ilişkin ödemelerin hesaplanmasında TPAO, DMO, DHMİ ve KIYEM tarafından bütçeye aktarılan üç aylık ve altı aylık hasılat paylarının toplamı esas alınıyor. Gerçekleşen gelir tahsilatının Bütçe’de açıklanan azami tutarların üzerlerinde olması durumunda yatırımcılara söz konusu azami tutar karşılıkları esas alınarak ödeme yapılıyor. GES ile getirisi devlet gelirleriyle ilişkilendirilen bir yatırım aracı yaratılmış oluyor. Söz konusu senetlere uygulanacak asgari kupon ödeme garantisi sayesinde yatırımcının gelir payındaki değişimden olumsuz etkilenmesi önlenmiş oluyor. Ancak Gelire Endeksli Senet’te belirsizliklere dikkat çeken uzmanlar ‘Getiri neye göre belirlenecek, hangi varlığın gelirine endeksli?’ sorularını yöneltti. HALKA ARZA GELEN YABANCIYA YÜZDE 90’A KADAR İNDİRİM Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) yurt içinde gerçekleştirilen halka arzlarda yurt dışından fon teminini özendirmek, şirketlerin yurt dışına sermaye piyasası aracı ihracı yoluyla fon temin etmelerini teşvik etmek amacıyla ilgili ihraçlarda SPK tarafından tahsil edilen ücretlerde indirime gidildi. SPK bu açıklamanın ardından bir açıklama daha yaparak Borsa İstanbul nezdinde “Emtia Pazarı” kurulduğunu ve altın sertifikası ihracına başlandığını duyurdu. SPK’dan yapılan açıklamada şöyle denildi: “Halka açık olmayan şirketlerin sadece sermaye yoluyla paylarının ilk defa arz edilmesi işlemlerinde kurul ücretlerinde; yurtdışı yatırımcılara tahsis edilen ve satışı yapılan tutarın sermaye artırımına konu olan payların nominal değerinin en az yüzde 20’sine tekabül etmesi durumunda yüzde 50 oranında indirime gidilmesine, yurtdışı yatırımcılara tahsis edilen ve satışı yapılan tutarın sermaye artırımına konu payların nominal değerinin en az yüzde 40’ına tekabül etmesi durumunda yüzde 90 oranında indirime gidilmesine, bu tür başvuruların öncelikli işlemlerden sayılarak ivedilikle sonuçlandırılmasına, yurtdışında ihraç edilecek pay dışındaki sermaye piyasası araçları ihraçlarında alınacak Kurul ücretlerinde yüzde 50 oranında indirime gidilmesinde, halka açık olmayan şirketlerin yurt dışında paylarının ihraç edilmesi işlemlerinde Kurul ücreti alınmamasına karar verilmiştir.” YENİDEN TÜKETİMİ KISMAYA YÖNELİK ADIM Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın GES açıklamasının ardından bir duyuru da Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) geldi. BDDK’nın yaptığı duyuruya göre Tüketici kredilerinin vade sınırı 50 bin TL üzerinde 100 bin TL’nin altında olanlar için 24 ay, 100 bin TL’nin üzerinde olanlar için 12 ay olarak belirlendi. BDDK’dan yapılan açıklamada limiti 25 bin lira ve altında olan kredi kartları için asgari ödeme tutarının dönem borcunun yüzde 20’si, limiti 25 bin liranın üstünde olan kredi kartları için asgari ödeme tutarının dönem borcunun yüzde 40’ı olarak belirlenmesine karar verildiği ifade edildi. Açıklamanın devamında ise şu ifadelere yer verildi: “Öte yandan, devam etmekte olan çalışmalar kapsamında ise; konut kredilerinde kredi değer oranının tutar bazlı farklılaştırılması, ticari krediler başta olmak üzere selektif yaklaşımın iyileştirilmesi amacıyla kredilerin yatırım ve ihracat gibi üretken alanlara yönlendirilmesi, yurtdışı yerleşiklerle türev işlem gerçekleştiren tüzel kişilere kullandırılacak kredilerin risk ağırlığının artırılması, yurtdışı yerleşiklere tahsisli swap imkanlarının getirilmesi hususlarında gerekli adımlar ivedilikle atılacaktır.” ZORUNLU KARŞILIK ORANLARI ARTIRILDI Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) “Yabancı Para Yükümlülükler için Türk Lirası Cinsinden Menkul Kıymet Tesisi ve Zorunlu Karşılıklar” hakkında basın duyurusu yayımladı. Yapılan açıklamada Türk Lirası cinsinden ticari nitelikteki nakdi kredilere yüzde 10 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık oranının yüzde 20’ye yükseltildiği bildirildi. TCMB tarafından yapılan açıklamada; “24 Haziran’da devreye alınacak olan teminat havuzunda Türk lirası sabit kıymetlerin ağırlığını arttıran uygulamayı tamamlayıcı nitelikte bir uygulama olarak bankalar, yabancı para cinsinden mevduat/katılım fonlarına karşılık ilave olarak Türk lirası cinsinden uzun vadeli sabit faizli menkul kıymet tesis edeceklerdir. Bu uygulama ile liralaşma stratejisi kapsamında para politikasının etkinliğinin arttırılması amaçlanmaktadır. İlk tesis 29 Temmuz tarihinde gerçekleşecektir. Türk lirası cinsinden ticari nitelikteki nakdi kredilere yüzde 10 düzeyinde uygulanan zorunlu karşılık oranı yüzde 20’ye yükseltildi” ifadelerine yer verildi. GES İÇİN ASGARİ TUTAR BİN TL Düzenlemelerin piyasa üstünde beklenildiğinden de kısa sürdü. Kararın akşam açıklanması da eleştiri konusu oldu. ‘Birkaç saatte kimler dolar sattı?’ soruları yöneltildi. Ekonomistler de yapısal önlem alınmadıkça atılacak hiçbir adımın sonuç vermeyeceğine vurgu yaptı. Ekonomist Uğur Gürses “Önlem diye açıklananlar şunlar; neye endeksli olduğu bilinmeyen GES ihracı, tüketici kredilerinde vade ve kredi kartı asgari ödeme oranının düzenlenmesi, SPK’nın ihraçlarda aldığı ücretlerde indirim yapılması. Kendileri ciddiye alıyor mu bunları?” dedi. Analist Prof. Dr. Murat Batı “Gelire Endeksli Senet icadı bütçeye yine yük getirecek cinsten” yorumunda bulundu. İktisatçı TCMB eski başekonomisti Hakan Kara da “Alınan önlemler enflasyon, cari açık ve dış finansman sorunlarına çözüm olacak nitelikte değil. Gerisi teferruat” yorumunda bulundu. Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Türkiye genelinde 15 Haziran – 22 Haziran 2022 tarihleri arasında, GES ihracına ilişkin talep toplama işlemlerinin yapılacağı açıklandı. Senetler için asgari talep tutarı 1000 TL olarak belirlendi. İhraç 1 TL’nin katları şeklinde olacak ve bunu şimdilik 3 kamu bankası yapacak. KKM’DE HEDEF TUTTURAMAYAN BANKALARA CEZA Dövizden kur korumalı mevduata geçen tasarruf sahiplerinin vade sonunda yeniden dövize dönüşlerinde yaşanan artış, Merkez Bankası’nı bu konuda yeni bir önlem almaya yöneltti. Merkez, kur korumalı mevduata dönüşte belirlenen hedefleri tutturamayan bankalara ‘karşılıklar’ aracılığıyla ek yükümlülük getirdi. Resmi Gazete’de yayımlanan bir tebliğ ile yabancı para yükümlülüklerine karşılık Merkez Bankası’nda umumi disponibilite kapsamında bulundurulacak TL cinsinden menkul kıymetlere ilişkin esaslar belirlendi. Menkul kıymete tabi yükümlülükler TL cinsinden hesaplanacak ve yükümlülükler için menkul kıymet tesis oranı yüzde 3 olacak. Menkul kıymet tesisine tabi yükümlülükler; döviz cinsinden mevduat/katılım fonu ve kıymetli maden depo hesaplarından oluşacak. Dünya’nın aktardığına göre, bankalar, kur korumalı mevduat sistemine dönüşüm oranına göre ilave menkul kıymet tesis edecekler. Bu kapsamda dönüşüm oranı yüzde 5’in altında olan bankalar 7 puan, yüzde 5-10 arasında olan bankalar ise 2 puan fazladan menkul kıymet tesis edecekler. POLİTİKA FAİZİNDE ISRAR ‘ELİNE TL ALANI YAKARIM’ DEMEK KARAR TV’de değerlendirmelerde ekonomi yazarı İbrahim Kahveci’ye değerlendirmelerde bulunan Gelecek Partisi Sözcüsü Serkan Özcan “Yüzde 14 politika faizinde ısrar eline Türk Lirası alanı yakarım demek. Vatandaş bunu gördüğü için döviz ve konut alıyor. Hızlı ve çözüm odaklı adımlar atılabiliyorsa neyi beklediniz? Hızlı çözümleriniz varsa; enflasyon yüzde 73’e dolar kuru 17.25’e çıkıncaya, KKM ile milletin sırtına 160 milyar TL yükleninceye kadar aklınız neredeydi? Boş lafları bırakalım, para politikasını normalleştirecek misiniz?” dedi. Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota da “Düzgün bir para politikasına geçmezsen, maalesef Türkiye artık yurtdışı portföy yatırımlara muhtaç hale gelmiştir. Yurtdışı portföy yatırımlarını çekmezsen bu kışın çok zor olur. Enflasyonla büyüme diye bir model yok, enflasyonla mücadele etmezsen batarsın. Önce derin itibar açığından kurtulmalı Gelir dağılımı sorunu çözülmeli Dünya ekonomisi ile entegre olmalı, yoksa düzelemeyiz. Atılan adımlar ekonominin tüm paydaşlarıyla şeffaf ve eşzamanlı bir şekilde paylaşılacaktır’ yazılmış. Sizin ekonominin paydaşından anladığınız Cumhurbaşkanından başkasıysa, önce 6 ayda el altından satılan 40 milyar dolarla karartılan döviz devir verilerini açıklayın görelim” yorumunu yaptı. Sosyal medyadan yorum yapan Ekonomist Güldem Atabay “Ekonomiyle bağlantılı neredeyse bütün kamu kurumlarının voltran oluşturup finansal istikrar adı altında attıkları adımlar, yaptıkları şov. Boş küme” dedi. Ekonomist Murat Sagman da “Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ‘hızlı ve çözüm odaklı adımlar’ açıklaması öncesi 17.30 seviyeleri test eden dolar/TL, daha sonra bu beklenti ile 16.76 seviyesine kadar geriledi. Piyasalar yeni üründen tatmin olmayınca kur dün sabah tekrar 17.23’ü gördü” yorumunu yaptı. Kaynak: Karar