Vatandaşın hali perişan... Yaklaşık 15 milyon kişi, gıdadan kömüre eğitimden sağlığa kadar 44 farklı yardımla ayakta kalmaya çalışıyor. İstatistikler, Türkiye’deki yoksulluğun korkunç boyutunu gösteriyor. Muhtaç konumdaki kişilere yapılan sosyal yardımlar her geçen gün artıyor. 2018’de 14 milyon 389 bin olan yardımla geçinenlerin sayısı, sigortalıların sayısına yaklaştı. Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (AÇSHB) aracılığıyla yapılan yardım türü ve tutarları yıldan yıla artıyor. Devletten değişik isimlerde yardım alanların sayısı Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'ndan aylık alanların sayısını geçti, neredeyse aktif sigortalı sayısına yaklaştı. En az 15 milyon yurttaşımızı yakından ilgilendiren yardımların sayısı 43'e ulaştı. Yardımların gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaşması gerektiğini belirten emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, lütuf yerine, sosyal bir hak niteliği kazandırılmasına ihtiyaç olduğunu belirtti. Ülkemizdeki dar gelirli ve muhtaç konumdaki kişilere yapılan sosyal yardımların her yıl nitelikli olarak arttığını belirten Esen, TÜİK Sosyal Koruma İstatistikleri'ne göre 2018'de 14 milyon 389 bin kişiye toplam olarak 442.6 milyar TL sosyal yardım harcaması yapıldığını kaydetti. Esen, araştırma sonuçlarını şöyle değerlendirdi: 2018'de 442.6 milyar liralık sosyal yardım harcaması yapıldı. BÜTÇENİN YÜZDE 10.5'İ AÇSHB tarafından 2019'da sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetleri kapsamında (Emeklilik Sigortası finansman açığı, işveren prim indirimi vb. ödemelerle birlikte) toplam 105.3 milyar TL harcama yapılmıştır. AÇSHB, 105.3 milyar TL giderle, büyüklük itibarıyla genel bütçeli kamu idareleri arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Bu tutar genel bütçe toplam giderlerinin yüzde 10.5'una karşılık geliyor. AÇSHB giderlerinde büyümenin önümüzdeki yıllara da devam edeceği anlaşılmaktadır. Nitekim, 2020'de uygulanan Pandemi Sosyal Destek Programı (Aylık alan ve başvuruda bulunan ihtiyaç sahibi ailelere 1.000'er TL olarak yardım yapılması) ödemeleri nedeniyle, AÇSHB transfer giderleri; 2020'nin ilk altı ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 48.3 artışla 74 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. 2019'da Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü aracılığıyla toplam 55 milyar TL harcama yapılmıştır. DÜZENLİ VE SÜRELİ YARDIM Büyük bölümü Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları aracılığıyla düzenli ve süreli olarak yapılmış yardımlardan yıl içinde toplam 3.282.975 hane yararlanmıştır. Düzenli yardımlardan yararlanan hane sayısının 2 milyon 501 bin 106. Düzenli yardım alan hane sayısı, Emekli Sandığı veya Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı alanları sayısını geçti ve aktif sigortalı olanların sayısına yaklaştı. Sayıştay, yardımlardaki keyfiliği ortaya koydu Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, yardımlar konusunda Sayıştay'ın yaptığı denetimlerin bu konudaki keyfiliği ortaya koyduğunu kaydetti. Bunların bazıları şöyle: – Kamu idaresince fazla ve yersiz ödendiği tespit edilen alacaklar, mevzuata aykırı olarak silinmekte ve alacak işlemleri “kişilerden alacaklar hesabında” izlenmiyor. – Harcama birimlerince açılan banka hesapları muhasebe birimlerince yeterince takip edilmiyor. – AB fonlarından gelen tutarların girişi ve yararlanıcı kurum ve firmalara aktarımı işlemleri, Bakanlık muhasebe sistemine kaydedilmiyor. – Bakanlığa bağlı birimlere yapılan bazı bağışlar kayıt yapılmadan kabul ediliyor. – Sağlık Bakanlığı engelli sağlık kurulu raporu veri tabanında kaydı bulunmayan kişiler ile kaydı olup ağır engelli veya tam bağımlı olma koşulunu sağlamayan kişiler için evde bakım ödemesi yapılıyor. – 18 yaşını tamamlamış olan ve gerekli şartları taşıdığına dair belgeleri sistemde yer almayan bazı gençler için sosyal ve ekonomik destek ödemesi yapılmış. – Sosyal ekonomik destek ödemelerinde kullanılan Yönetim Bilgi Sistemi'nde yer alan tutarlar ile ödeme tutarları arasında uyumsuzluk bulunuyor.