Varlık Fonu'na devredildikten sonra sürekli zarar eden ÇAYKUR'daki mali darboğaz büyüyor. Yüksek alım yapan kurumun depolarındaki çaylar küflendi ve imha edildi. Nurcan GÖKDEMİR İKİ yıldır AKP Sakarya Büyükşehir Belediye Başkan aday adayı Yusuf Ziya Alim tarafından yönetilen ve Varlık Fonu'na devir ile birlikte zarar etmeye başlayan ÇAYKUR'un iflasa sürüklendiği Sayıştay denetimi ile ortaya konuldu. Sayıştay denetçilerinin denetimleri sonucu hazırlanan raporda, özelleştirilmek için bilinçli olarak zarar ettirildiği iddia edilen kurumla ilgili önemli tespitler yer aldı. Özellikle seçim zamanlarında siyasi iktidarın oy toplama enstrümanına dönen, yüksek alımlar yapan kurumla ilgili denetim raporunda yer alan tespitlerden öne çıkanlar özetle şöyle: ■ KREDİ BORÇLARI: Kuruluşun kredi kullanma ihtiyacı, esasen, birkaç ay içerisinde alınıp, hemen ödenmesi gereken yaş çay yaprağı alımlarının finansmanı ile sınırlı ve yılsonuna doğru çay satışlarından gelen hasılat ile ödenmekte iken giderek yıla yayılan ve genel nitelikte, kalıcı bir finansman ihtiyacına dönüşme eğilimi göstermektedir. Ödenemediğinden, sonraki yıla devreden kredi bakiyesinin 2016’daki 1,29 milyar TL’den, 2017 yılında 1,53 milyar TL’ye, 2018 yılında 2,06 milyar TL’ye ve 2019 yılında da 3,4 milyar TL’ye yükselerek giderek arttığı görülmektedir. Dolayısıyla bu durumun mali sonucu gelir tablosuna 395,5 milyon TL finansman gideri olarak yansımış olup, bu tutar, dönem zararının 2018’de yaklaşık yüzde 53’ü iken daha da artarak 2019’da yüzde 62,3 oranına yükselmiştir. Bankalardan ticari kredi kullanımının devamlılık arz etmesi ve son yıllarda görülen artışlar, ÇAYKUR için mevcut alım, üretim ve satış politikasının bir sonucudur. ■ KÜFLENEN ÇAYLAR: Çaytaş firması tarafından sipariş verilerek üretimi yaptırılan ancak firmanın daha sonra yaşadığı finansal problemlerden ötürü alamayıp ihraç edemediği ürünlerin son kullanma tarihlerinin bazılarında üç ayın altında olduğu ve diğerlerinin de son kullanma tarihlerinin yaklaştığı belirtilmektedir. İhracat için üretilen ürünlerin paket ve ambalajları değişik olduğundan yurtiçinde satılamadığı, yurtdışı bayilerinin yeterli sipariş oluşturamadığından ötürü stokta bekleyen çayların son kullanma tarihlerinin yaklaşması sebebiyle satışı mümkün gözükmemektedir. ■ STOK BÜYÜYOR AMA ÜRETİM DE SÜRÜYOR: Yeterli tanıtım ve satış çalışması yapılmadığından stokları hızla artmakta ve buna rağmen üretimine de devam edilmekte olan organik çay stoklarının eski yıllara ait 96 tonluk bölümünde rutubet sınır değerlerine yaklaşılmakta olmasından dolayı fırınlanmak ve harmanlanmak suretiyle ya da yeniden paketlenerek değerlendirilmesi kararlaştırılmıştı. 2019 yılında söz konusu riskler artmış ve 2015-2016 yılları üretimi toplam 19 bin 878 kilogram organik çay küflenme nedeniyle imha edilerek, 218 bin 291 TL zarar kaydedilmiştir. ■ DEV ÇAY STOKLARI: Tasnifli ve paketli çay stokları 2014 yılında 56.056 ton, 2015 yılında 64.398 ton, 2016 yılında 77.579 ton, 2017 yılında 74.607 ton, 2018 yılında 103.645 ton ve son olarak da 2019 yılında 122.510 ton olarak gerçekleşmiştir. Son iki yıldır gerçekleşen stok miktarları, ÇAYKUR’un ilgili yıllar toplam satışları kadardır. Bir diğer deyişle bir yıllık satışa eşit kuru çay stoku bulunmaktadır ve ÇAYKUR izleyen yılda hiç çay yaprağı alımı yapmasa dahi mevcut ürün stokunu ancak eritebilecektir. Bu çayların küflenme ve bozulma riski bulunmaktadır. bir gün