AKP iktidarları döneminde altın çağını yaşayan ve siyasetin karşılıklı beslenme ilişkisi kurduğu müteahhitlerin Ziraat Bankası’ndan alıp geri ödemediği kredi tutarının milyarlarca lira olduğu belirlendi. 11,8 milyar TL’si 95 şirkette batan 12,4 milyar TL’lik kredi, geri alınma ümidi kalmadığı için ‘Tasfiye olacak alacaklar (TOA) hesabı’na aktarıldı. Kredi borçlusu olan çiftçileri, ücretli kesimi titizlikle takip ettiği bilinen Ziraat Bankası’nın çoğunluğu müteahhit olan sermaye gruplarına olan hoşgörüsü Sayıştay denetimlerinde ortaya çıktı. YASAL TAKİP BAŞLAMADI Banka’nın 2020 yılı denetimleri kapsamında incelenen TOA hesaplarına alınan yüksek tutarlı kredilerin tasfiye süreçlerinin yeniden yapılandırma, vade uzatımı, konkordato gibi sebeplerle uzadığı tespit edildi. Denetim raporunda yer alan bilgilere göre, banka TOA hesabına aktardığı kredi alacakları ile ilgili yasal takip işlemlerine hemen başlamak yerine alacağın tahsilatına yönelik vade uzatımı ve yeniden yapılandırma seçeneklerini değerlendirdi. Bu girişimlerden sonuç alınamaması gerekli idari ve kanuni takibat işlemlerine başlandı. Ayrıca TOA hesabına aktarılan kredi sahiplerinden kendisine konkordato süresi verilenler için ise bu sürenin bitmesi beklendi. 16 ŞİRKETTE 1,8 MİLYAR TL Bu süreçte bankanın 2020 yılı içerisinde TOA hesabına aktardığı ve 31 Aralık 2020 tarihine kadar tahsil edemediği 114 şirketten alacağı 2,1 milyar TL’ye ulaştı. Ziraat Bankası’nın, tasfiyesi sağlanamayan kredi işlemlerinden; kayıtlı bakiye riski 10 milyon TL’nin üzerinde olan 16 şirketten toplam 1,8 milyar TL, riski 5-10 milyon TL arasında olan 14 şirketten 122,8 milyon TL ve riski 1-5 milyon TL arasında olan 84 şirketten temerrüt faizi dahil 185,3 milyon TL alacağın bulunduğu bildirildi. 2012 TARİHLİLER HÂLÂ DURUYOR 2012-2019 yılı ve öncesinde TOA hesabına alınan ve tasfiye edilemeyen alacaklarının tutarı ise 10,3 milyar TL’ye ulaştı. Banka bu grupta TOA’ya aktardığı 241 firmadan olan alacağını halen tahsil edemedi. Bankanın 2019 yılı ve öncesindeki dönemlerden bu yana TOA hesabında izlediği ve haklarında yasal takip işlemleri başlatılan kredi işlemlerinden; riski 10 milyon TL’nin üzerinde olan 79 şirketten 9,6 milyar TL, riski 5-10 milyon TL arasında olan 18 şirketten 193,8 milyon TL ve riski 1-5 milyon TL arasında olan 144 firmadan temerrüt faizi dahil 481,2 milyon TL alacağı bulunuyor. Sayıştay raporunda TOA hesabında yaşanan artışın temel sebebi olarak şunlar ifade edildi: “Özellikle yap-sat tarzı konut, işyeri, rezidans, AVM üretimi yapan inşaat şirketlerine kullandırılan büyük montanlı kredilerin geri ödemelerinde yaşanan problemler karşımıza çıkmaktadır. Bankanın kullandırdığı kredilere ilişkin olarak, takibe alınan kredi alacaklarının tasfiyesinin uzun zaman alması bilanço yapısının yanında kârlılığı da olumsuz yönde etkilemektedir. 2020 yılında tasfiye olacak alacaklar hesabına aktarılan kredi alacakları ile ilgili olarak; • Konkordato sürecinde olan firmaların, konkordato süreçlerinin titizlikle takip edilmesi, • Yeniden yapılandırma ya da vade uzatımı sonucunda da kredi geri ödeme ihtimali düşük olan firmalar hakkında yasal takip işlemlerinin hızla başlatılması, • Yasal takip işlemi başlatılan firmalar hakkında takiplerin sonuç alıcı ve etkin şekilde yürütülmesi için gerekli tedbirlerin alınması önerilir.” *** Sorun büyük şirketlerde Yapılan incelemelerde, bankanın bireysel ve tarımsal kredilerinin geri ödemesinde sorun bulunmadığı ancak kurumsal ve girişimci kredilerin sorunlu olduğu görüldü. Banka tarafından 2016-2020 döneminde kullandırılan kredi tutarları yıllar itibarıyla önemli ölçüde artış gösterdi. Bankanın kullandırdığı toplam krediler 2016 yılı sonunda 236,6 milyar TL iken 2020 yılı sonunda 600,7 milyar TL düzeyine ulaştı. Banka kredileri içerisindeki en büyük paya sahip kurumsal krediler, 2016 yılsonu itibarıyla 125,6 milyar TL düzeyinden 2020 yılsonu itibarıyla 338,9 milyar TL’ye çıktı. Vadesi geçmiş kredilerin toplam krediler içindeki payı 2016 yılında yüzde 1,9 iken, 2020 yılında yüzde 10,2 oldu. 2015 yılı referans alındığında; bireysel kredilerde toplam kredi artış oranı yüzde 237 iken vadesi geçen kredi artış oranı yüzde 28, tarımsal kredilerde toplam kredi artış oranı yüzde 130 iken vadesi geçmiş kredi artış oranı yüzde 165 olarak gerçekleşti. Kurumsal kredilerde ise toplam krediler yüzde 241 oranında artarken vadesi geçenler yüzde 1933, takip edilenler yüzde 481 arttı. Birgün