Prof. Dr. Ekrem Çulfa Yazdı: Akıl ve Zeka Oyunlarının Önemi ve Faydaları Hakkında

Hemen herkes beyninin en iyi şekilde ve sağlıklı çalışmasını, düşünce-duygu-davranış dengesini koruyarak yüksek performans göstermesini ister.

Hiçbirimiz istemese de, beynimiz zamanla yaşlanıyor ve yavaşlıyor. Araştırmalar, her geçen yıl antremansız kalan beynimizin bilgi işlem hızının biraz daha yavaşladığını ve daha fazla unuttuğumuzu, birde eğer akıl ve zeka oyunları oynamaz isek beynimizin olumsuz yönde performans kaybederek değiştiğini gösteriyor. San Francisco'daki California Üniversitesinde Sinir bilimleri Merkezi’ nden Profesör Michael Merzenich, "Beynimizin yaşlanma süreci 30 yaşından önce başlıyor. 60 yaşındaki bir beyin, 20 yaşındaki bir beyin ile kıyaslandığında, bilgiyi iki ile üç kat daha yavaş alıyor. Sonuç olarak, hafızaya kaydedilen bilgiler 2 ile 3 kat daha az net ve ayrıntılı oluyor. 80 yaşına kadar ise bu hız 5 ile 8 kat daha yavaşlıyor, bu çok büyük bir fark." diye belirtiyor. Peki, güzel haberler nedir? Eski beyinler de yeni püf noktaları öğrenebiliyorlar. Wake Forest Üniversitesi Tıp Fakültesi' nden bir beyin araştırmacısı olan Paul Laurienti, "Eski araştırmalar, yaş ile birlikte beyin hücrelerinin öldüğünü ortaya çıkarmıştı. Şimdi ise, yeni araştırmalar yaşlı beyinlerin de güçlü bağlantılar geliştirebileceğini gösterdi.” diye belirtiyor. Laurienti, 23 yaşındaki insanların beyinlerini inceleyen bir araştırma yaptı. Zekâ oyunlarının da içinde bulunduğu beyin eğitim programına giren kişilerin daha iyi odaklanabileceğini buldular. Bu sonuçlar, sadece genç beyinlerde değil her yaştan beyin için geçerli. Zekâ oyunları oynamak, bulmaca ve sudoku çözmek, satranç oynamak, rübik küp çözmek, kelime oyunları oynamak gibi aktiviteler beyne egzersiz yaptırdığı için odaklanmayı ve hatırlamayı arttırıyor. Ayrıca zekâ oyunları her yaş grubundan kişiye çabuk karar verme, çözüm odaklı düşünme, bir sonraki aşama hakkında fikir yürütme ve öngörme, olasıkları hesaplama, mantığı etkili ve yetkili şekilde kullanma becerisi kazandırır. Beyni yaşlanmaya, Demans ve Alzheimer gibi beyni tüketen hastalıklara karşı korur. Bunun yanı sıra, akıl ve zekâ oyunları oynayan ve başarılı olan kişilerin kendilerine olan güvenleri artar. Zekâ oyunları yüksek konsantrasyon gerektirdiğinden, kişilerin dikkat ve konsantrasyon seviyelerini arttırır. Zekâ oyunları kişileri düşünmeye ittiğinden; onlara araştırmacı, sorgulayıcı bir bakış açısı benimsetir. Yaşlanmayı durdurmak imkansız fakat, yavaşlatmak mümkün. Siz de zekâ oyunları oynayarak, çocuklarınızın ve kendinizin beyin kalitesini arttırabilir, eğitici-öğretici oyunlar ile kaliteli zaman geçirebilir ve yeni yetenekler öğrenebilirsiniz. Şimdi Sizler ile Türkiye Mylife Psikolojik Danışmanlık Merkezleri ve Azerbaycan PM Akademiya’ nın birlikte organize ettiği; Türk Dünyası ve dünya genelinden uzman psikolog, pedagog, psikiyatr, çocuk gelişim uzmanı, aile evlilik çift terapisti ve diğer eğitimcilerin katıldığı “Akıl ve Zeka oyunları eğitimi” nde en çok sorulan soruları ve cevaplarını paylaşacağım:

1. Oyun tanımı, oyun nedir?

Oyun, insanların bedensel ve zihinsel yeteneklerini geliştirme amacıyla hesaplama ve

beceriye dayanan bir tür yarıştır. Oyun, bireyin zihin dünyasını geliştiren, çocuğun kendi kendisine öğrenmesini sağlayan, eğlenmek amacıyla çocukta; mutluluk, coşku, heyecan ve merak duygularını içinde barındıran bir etkinliktir.

2. Zeka nedir, Zeka oyunları nedir ?

Zeka “zihnin öğrenme, öğrenilenden yararlanabilme, yeni durumlara uyabilme ve yeni çözüm yolları bulabilme yeteneği“ olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre, zeki insan öğrendiğini değerlendiren, yeni durumlara yeni çözümler getirebilen kişidir. Aynı zamanda zeka; insanın akıl yürütme, nesnel gerçekleri algılama, kavrama, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tümüdür. Zeka oyunları hızlı düşünme, akıl yürütme gibi zihni açan eğitim metodlarıdır.

Zeka oyunları nelerdir?

MEB zeka oyunları 6 (altı) farklı kategoriye ayrılmış her kategori altında çeşitlendirilmiş zeka oyunlarından oluşmaktadır. Bu oyunlar çocuklar için eğlendirici ve öğreticidir. Zeka geliştirici oyunlar olarak bilinen ve dünyanın en çok tercih edilen oyunları arasından MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) tarafından seçmeli ders olarak müfredata eklenen oyunlar şu şekildedir:

1.Akıl Oyunları:

Sudoku

Bölgesel Sudoku

Sihirli Piramit

ABC Bağlamaca

Apartmanlar

Çit Oyunu

2. İşlem Oyunları:

Kendoku

İşlem Karalama

İşlem Karesi

Çarpmaca

Kapsül

Kakuro

Sütun İşlem

3. Strateji Oyunları:

Nim

Tactix

4x4 Dama

Tic Tac Toe

Üç Taş

Dokuz Taş

Sayı Bulmaca

Hex

4.Karma Zeka Oyunları:

Kap Aktarma

Kibrit Oyunları

Nehir Geçme

Çapa Soruları

5.Sözcük ve Mantık Oyunları:

Sözcük Merdiveni

Şifreler

Kare Bulmaca

3-4 Değişkenli Mantık Oyunları

Mantık Karesi

6.Mekanik Zeka Oyunları:

Tangram

T-Puzzle

Tetromino

Pentomino

Küp Sayma

Şekil Oluşturma

3. Zeka Oyunlarının Temel Faktörleri nelerdir ?

Zeka oyunlarının temelinde problem çözme, iletişim ve akıl yürütme, öz düzenleme ve

psikomotor becerilerinin ve duyuşsal özelliklerin geliştirilmesi vardır.

1. Problem Çözme: Zeka ve akıl oyunlarının temelinde problem çözme vardır.

Problem sadece sayı ve şekiller değildir. Gerçek hayat materyalleri ya da kurgu ve hayali

şekiller de birer problem sayılabilir.

2. İletişim: Günümüz dünyasında iletişim önemlidir. Kendini ne kadar ifade

edersen o kadar etkili olursun. İfade etmek için de bir dile hâkim olmak önemlidir. Ardından

bu dili iyi bir şekilde kullanmak gerekir. Bu devrede iletişim faktörü ön plana çıkar. Bu

nedenle grup oyunları iletişim için önemlidir.

3. Akıl Yürütme: Zaten Zekâ ve akıl oyunlarının temelinde bu kavram vardır. Bu oyunlarda başarılı ve hızlı olabilmek için bu kavrama dayandırmak gerekir. Geçmişte öğrenilen problemler ile şu an da öğrenilen problemler sentezlenmeli, bu konular için akıl yürütülmelidir. Zekâ oyunları değişen zorluk seviyeleri ile düşünmeyi amaçlamaktadır.

4. Zeka Oyunları nerelerde ve kimler tarafından uygulana bilir ? (Veliler destek amaclı ne yapa bilir)

Zeka eğitimine ve zeka gelişimine yönelik verilecek bir eğitimin tabii ki bu alanda eğitim almış, bilinçli ve uzman kişilerce verilmesi, amaçlanan kazanımların çok daha kısa

sürede ve etkin şekilde elde edilmesinde etkili olacaktır. Öğretmen, öğrenci

ve idarecilerin de belirttiği şekliyle, bu dersi veren öğretmenlerin doğrudan bu

alanın eğitimini almış kişiler olmayıp, daha çok matematik öğretmenlerinin

veya bu alana az çok (zeka oyunlarıyla uğraşan) ilgisi olan öğretmenlerin ver-

diği bilinmektedir. Bu durum, aslında ülkemizde, seçmeli derslerden biri olan

ama aslında okul müfredatlarında zorunlu ders olarak yerini alması beklenen

“Zeka Oyunları” eğitimi hakkında öğretmenlerin ve gerekirse idarecilerin de eğitim alması gerektiğini düşündürmektedir.

5. Zekâ Oyunlarının eğitimdeki önemi nedir ?

Akıl yürütmek, bir problemin birden fazla çözüm yolu üzerinde düşünmek, konuyu çok yönlü değerlendirmek ve olaylara problem-çözüm metoduyla yaklaşabilmektir. Çocukların problemleri algılama ve değerlendirme kapasitelerinin gelişmesinde önemli rol oynar.

Akıl yürütme becerilerinin gelişmesi için kazanılması gereken yetenekler:

-Analitik düşünme yeteneği

-Problem çözme yeteneği

-Analiz ve özgün yorumlama yeteneği

Zeka oyunları bu yeteneklerin gelişmesini sağlar. Dolayısıyla, akıl yürütme becerileri de geliştirilmiş olur. Akıl yürütme becerisine sahip olan çocuklar hem hayatın sunduğu problemlere karşı hem de ezberci eğitim sisteminin sunduğu problemlere karşı daima çözüm arayışı içinde olurlar. Daha da önemlisi, çözüm üretebilecek potansiyele ulaşırlar. Zeka oyunları dersi, çocukların zeka potansiyelini keşfetmek, geliştirmek üzere planlanmıştır. Dolayısıyla zeka oyunlarının eğitimde çok önemli bir rolü vardır.

6. Eğitsel Oyunlarda Kullanılan Öğretim Stratejileri ve Yaklaşımları hangileridir ?

Eğitsel oyunlarla konular ilgi çekici bir duruma getirilebilir, en pasif öğrencilerin bile etkinliklere katılması sağlanabilir. En önemli konu; oyun oynanırken hataların üzerinde durulmaması ve herkesin etkin olarak oyuna katılmasıdır.Burada temel amaç, öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesi ve bilgilerin tekrar edilmesidir.

Eğitimsel oyunun kendine özgü kuralları, yapısı, kazanmanın ve kaybetmenin belirlendiği yöntemleri vardır. Günlük yaşamda oynanan birçok oyun öğretim amaçlıda kullanılabilir. Örneğin, sessiz sinema, sözcük türetme gibi oyunlar oynanabilir.

Öğretim yöntemleri:

- Anlatım

- Tartışma

- Soru - yanıt

- Gözlem

- Alan gezisi

- Takım/Grup çalışması

- Gösterme

- Uygulama - alıştırma

- Sorun - problem çözme

- Beyin fırtınası

- Rapor hazırlama ve/veya sunma

- Proje tasarımı/yönetimi

- Rol oynama/ Dramatize etme

7. Zekâ Oyunlarının hangi türleri var ve zeka oyunları için özel bir alan gereklimidir?

Akıl ve zeka oyunları, akıl oyunları, işlem oyunları, strateji oyunları, karma zeka oyunları, sözcük ve mantık oyunları, mekanik oyunlar olmak üzere 6 grupta incelenebilir. Çocuğun konsantrasyonunun sağlanacağı ortamlar tercih edilebilir.

8. Zeka Oyunlarının Çocukların Gelişimindeki Önemi nedir ?

Zekâ oyunları dersi öğrencilerin problemleri algılama ve değerlendirme

kapasitelerinin geliştirilmesini, farklı bakış açıları oluşturabilmelerini, problemle

karşılaştıklarında hızlı ve doğru karar verebilmelerini, bir konuya ve çözüme odaklanma

alışkanlığı geliştirmelerini, akıl yürütme ve mantığı etkili bir şekilde kullanma kapasitelerini geliştirmelerini sağlayacaktır. Öğrenciler zekâ oyunlarıyla bireysel çalışmalar ve grup çalışmalarında kendi yeteneklerini ve potansiyellerini daha iyi tanıyacak, geliştirecek ve özgüvenlerini artıracak, başarı için sistemli ve disiplinli çalışma alışkanlıkları kazanacak ve başarısızlık halinde yılmadan alternatif çözümler ve stratejiler oluşturma tutum ve davranışlarını geliştireceklerdir (MEB, 2013).

9. Hangi yaş aralığındaki çocuklar için uygulanlamıdır ?

Zeka oyunları her yaşta oynanabilen oyunlardır. Kimi zaman hoşça vakit geçirmek amaçlı oynanabilir, kimi zaman gelişim amaçlı oynanabilir. Ne amaçlı olursa olsun zeka oyunları ailemizin bir parçası olmalıdır. Ailece birlikte oynanan oyunlar ve yapılan faaliyetler çocuklarınızın bilişsel, duygusal, düşüncesel ve zihinsel işlevlerini olumlu yönde etkileyecektir.

10. Zeka Oyunlarının Sağladığı Kazanımlar ve ya Kazanılan Beceriler nelerdir ?

Zeka oyunları ile ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde, zekâ oyunlarının öğrencilerin uzamsal yeteneklerini ; iki boyutlu geometride uzamsal görselleştirme becerilerini, geometrik düşünme düzeylerini, problem çözme stratejileri ve akıl yürütme becerilerini geliştirdiği, aktif olan öğrencilerin zekâ oyunları vasıtasıyla muhakeme becerilerinin geliştirilmesinin öğrencilerin öğrenmelerine olumlu etki edeceği ve grup çalışmalarıyla etkileşimi artacağı , bu dersin öğrencilerin analiz, sentez, neden-sonuç ilişkisi kurma, yenilgi karşısında pes etmeme, motor becerilerde gelişim, çok yönlü düşünebilme gibi farklı becerilerinin gelişiminde olumlu katkılarının olduğu bulgularına ulaşılmıştır.

Sonuç olarak; akıl ve zeka’ dan yoksun bireyler moron gibi hayat surer iken, dengeli ve antremanlı işleyen beyne sahip bireyler ise başta kendilerine, topluma ve tüm insanlığa faydalı olurlar…

Akıl ve Zeka Oyunları İletişim Hattını 05447243650 arayarak Akıl ve Zeka oyunları Eğitimleri alabilirsiniz.

<img class="ajn bofPge" data-hovercard-id="meridyen.2012@gmail.com" id=":mj_12" jid="meridyen.2012@gmail.com" name=":mj" src="https://www.google.com/s2/u/0/photos/public/AIbEiAIAAABECObaoffD-bGq0wEiC3ZjYXJkX3Bob3RvKihhNDkwZjc3YjNlMWI5YWJjNDczZjI3MzRhYTdmOWI0ZDE2NTcwYmQ4MAGAY9SwKpaCzQbDfTQrS-wJOyF6Gw?sz=40" style="display:block; width:40px; height:40px; border-radius:50%; font-family:Roboto, RobotoDraft, Helvetica, Arial, sans-serif; margin:0px; padding:0px 16px; vertical-align:top; visibility:hidden" /> Yanıtla Yönlendir

FESİH BOZAN Köşe Yazılarıyla Meridyenhaber. Com'da