Togg’un Türkiye’deki üretim süreci hakkında konuşan CEO Gürcan Karakaş, tesisteki en önemli unsurun fikri ve mülkiyet hakkı olduğuna değindi. Karakaş “Ticari olarak başarılı olmak için her şeyin içeride üretilmiş olmasına gerek yok. Zaten tedarikçilerimizin çoğunluğu yerli ve bu bölge üçgeninde. İlk yılımız yerlilik oranımız yüzde 51. Yıllardır burada üretim yapan markalarımız var. Yerlilik oranları yüzde 60 otomobilde. Bence iyi bir noktadayız” dedi. Türkiye’nin otomobili mottosuyla düğmesine basılan yerli marka Togg için son viraj çoktan dönüldü. Yaklaşık 1.2 milyon metrekare arsa üzerine kurulu olan Togg kampüsü, tam bir teknoloji merkezine dönüştürülmüş. Siyasete konu olması nedeniyle uzun bir süredir eleştirilerin hedefinde olan yerli marka, üretim tesislerini basın mensuplarına açtı. İçeride 209 robot yüzde 90 seviyesindeki bir otomasyonla üretim gerçekleştiriyor. Karar'dan Ali Yıldırım'ın haberine göre, Uzun bir süredir gündemde olan tesisle ilgili sorularımızı cevaplayan Togg CEO’su Gürcan Karakaş, aracın Türkiye’de üretilmediği iddialarına yönelik “Şaşkınlıkla izliyoruz. Açıkçası biz de ilk başta espri sandık. Şu an bu tesiste 2 bin 200 çalışanımız var. 9 ülkeden ithal ettiğimiz özel işin odağında olan çalışma arkadaşlarımız var. Tedarikçi iş ortaklarımızı da katarsak 10 bin kişi. Bunlara bu söylemlerle büyük haksızlık yapılıyor” dedi. Yerlilik konusundaki sorumuzu cevaplayan Karakaş, burada en önemli unsurun aracın fikri ve mülkiyet haklarının tamamen Türkiye’ye ait olmasından bahsetti. “Ticari olarak başarılı olmak için her şeyi içeride üretmemiz gerekmiyor” diyen Karakaş “Biz bu işleri en iyilerle yapmaya çalışıyoruz. Yapıyoruz da. İlk yılımız olmasına rağmen yerlilik oranımız yüzde 51. Açıkçası bunu çok önemsemiyoruz. Önemli olan fikir ve mülkiyet hakkı. Baktığınızda 40 senedir Türkiye’de üretim yapan çok değerli otomotiv markalarımız var. Onların bile yerlilik oranı otomobilde yüzde 60, ticari araçta yüzde 80’dir. Bence bizim ilk yılımız için oldukça iyi bir oran. Adet bazında bakarsan bu akıllı cihazın zaten yüzde 76’sı Türkiye’de üretiliyor. Tedarikçilerimiz bile hep yakın çevremizden seçtik. Bu yüzden montaj tartışmaları anlamsız. Motor ve şanzıman yapılmadığı sürece bunu tartışmanın zaten anlamı yok. Maliyetin yüzde 85’i bunlar. Özellikle araçta hücre üretimi yapamıyorsanız evet montaj olabilir. Bunu sadece üretim olarak düşünmeyin bu işin AR-GE kısmı var. Biz burada AR-GE yapıyoruz. Bu daha kıymetli. Batarya modüllerini burada üretiyoruz. Hücre şimdilik yok ama o da başlayacak. Onunda biliyorsunuz anlaşmalarını yaptık. Bu çerçevede bakarsak burası bir montaj atölyesi değil. Üretim tartışmaları bence böylece son bulacaktır” açıklamasında bulundu. ‘BİR ÖZEL SEKTÖR EKO SİSTEMİ HERKES GİBİ TEŞVİKİMİZ VAR’ Togg’un Türkiye’ye değer katan bir proje olduğunu anlatan Gürcan Karakaş, bunun sonuçta özel sektörün kurmuş olduğu bir sistem olduğunu anlattı. 5 ortaklı bir projenin olduğuna değinen Karakaş “Herkes gibi bizim de bir teşviğimiz var. Türkiye’de üretim yapılan birçok markaya zaten teşvik veriliyor. Bizim de onlardan farkımız yok. Tek farkımız fikri ve mülkiyet haklarının bizim olması. Bu proje sonuçlar ne olursa olsun devam edecek. Sonuçta Türkiye’ye ait. 6 ortaktan 5 ortağa düştük. İnan Kıraç Bey sağlık sorunları nedeniyle projeye daha fazla devam edemedi. 5 ortak İnan beyin payını bölüştü. Hiç dışardan ortak aranmadı. Çünkü yatırımcılarımız da bu projeye inanıyor. Arkamızdalar. Yabancı şirketlerin ilgisi elbet var ama konuşulmuş bir şey yok” dedi. Bir press atölyelerinin olmadığına değinen Karakaş, buna şimdilik ihtiyacın olmadığı bölgedeki yerli tedarikçilerden bunu aldıklarını ifade etti. Bu modelin daha maliyetsiz ve uygun olduğunu vurgulayan Karakaş, kapasitenin 500 bin adetlere çıkması halinde press atölyesinin kurulacağını açıkladı. ‘PİL ÜRETİMİ 2026’DA İLK İHRACAT İSKANDİNAV ÜLKELERİNE’ Gemiyle gelen hücrelerin burada birleştirildiğini söyleyen Gürcan Karakaş “Biz burada bunları modül haline getiriyoruz. Montaja hazır hale geliyor. Aslında bir nevi batarya üretimi var. Yüzde 50 ortaklığımız olan SİRO 2026 itibarıyla batarya üretimine başlayacak. 2031 yılında ise kapasite artışı yapacağız. 650 adete yakın şarj istasyonu kurduk. Tesis tamamen yenilenebilir enerji sistemine sahip. Batarya hücrelerini burada geliştiriyoruz. 2026 yılında hücre üretimi hedefimiz var” dedi. Trugo markası ile ihracata başlayacaklarına değinen Karakaş, ilk hedefin İskandinav ülkeleri olduğunu söyledi. Karakaş, Avrupa’ya ihracatın 2024 sonunda olacağını paylaştı. ‘ÖNCE SİPARİŞ SONRA ÜRETİM YENİ DÜZEN BU’ Togg T10X akıllı cihazlarının üretim aşaması ve sipariş süreçlerinden de bahseden Gürcan Karakaş, birçok fabrikanın yaptığı gibi planlama yaptıklarını söyledi. Karakaş “Bu yüzden 7-8 haftalık bir süreç oluştu. Bu normaldir çünkü siparişe göre üretim yapıyoruz tabi bir kapasitemiz var. Biz istersek 3 dakikada 1 otomobil üretecek kapasiteye sahibiz ama bunu şimdilik yeni kurulan bir tesis olarak yavaş yavaş yapacağız. Eğer daha ilk baştan tam kapasiteye ulaşırsak hatalar olur olacaktır da bu yüzden sıfır hata ile üretimi ilerletiyoruz. Temmuz ayına kadar 160-170 adetlere çıkacağımızı tahmin ediyorum” ifadelerini kullandı. ‘DMO’NUN ALIM GARANTİSİ VAR KAMU KURUMLARI ORADAN TEMİN ETTİ’ Bakanlıklara verilen araçlar hakkında soruları da cevaplayan Gürcan Karakaş, direkt satışın olmadığını anlattı. Karakaş “Bakanlıklara direk satış yapılmadı. Bize verilen 30 bin araçlık bir alım garantisi var. Biz bu üretim payı içinde yılda 500 adedi geçmemek kaydıyla DMO’ya araçları satıyoruz. Bakanlıklar da araçları oradan temin ediyor” dedi. Fiyatlara da değinen Karakaş şunu söyledi: “Fiyatlarda bir değişiklik yok. Şu an için bir ihtiyaç görmedik. Bu şu anlama gelmiyor. Fiyatımız yıl sonuna kadar sabit diye bir şey yok yani. Böyle bir böyle bir dünya yok zaten. O nedenle bizim kendimizi konumlandırmamız, pazardaki o endeksleri takip ediyoruz, ister tedarik zinciri olsun, ister her türlü bununla ilgili maliyete yönelik girdiler olsun. İhtiyacımız olursa yeni bir fiyat listesi yayınlarız.” YILLIK ÜRETİM KAPASİTESİ 100 BİN ADET Basına açılan Togg tesislerinde fabrikayı neredeyse A’dan Z’ye gezdik. Son teknoloji sistemlerin kullanıldığı kampüste üretim tarafında en büyük iş robotlarda. 209 robotun görev yaptığı tesisin boya bölümünde kapıları sadece açmak için bile robotlar görev yapıyor. Alt taban montajından gövde üretimine kadar birçok noktada işlemler yapılıyor. Bir gövde 15 saniyede ortaya çıkıyor. Aynı zamanda gövde üretimi yapan bant ve robotlar 5 farklı model üretimi yapabilir. Şu anda fabrikanın kapasitesi yıllık 100 bin adet. Ama ilerde 175 bin adetlere çıkacağı da paylaşılanlar arasında. Günlük üretim 30-40 adet arası değişiyor. 80 adetlik kapasite var ama hatalar olmaması açısında bu adetlere çıkılmıyor. Bu kapasiteye ulaşıldığında 3 dakikada 1 akıllı cihaz üretilmesi oldukça mümkün. Fabrikayı gezdirirken anlatan yetkililer en azından şimdi deyim yerindeyse ‘emekleme sürecindeyiz’ diyor. Boya tesisi de ayrı bir noktada. 2 katlık bir üretim alanı var. 17 farklı tank kurulmuş ve araçlar tek tek burada işlemlerden geçiyor. 4 üretim hattı var. Montaj da bunlardan biri. Cam tavanı bile robotlar takıyor. Aracın ön panellerini fabrikanın içinde bir tedarikçi firma hazırlıyor. Araçların bazı ufak tefek parçaları da burada hazırlanıp üretim bandına gidiyor. Koltuk sistemleri fabrikanın içinde yapılıyor. Tam bir endüstri 4.0 kağıtsız fabrika burası. PEKİ T10X NASIL BİR AKILLI CİHAZ? Bizim tabirimizle tam bir otomobil olan Togg T10X, aslında CEO Karakaş’ın da bahsettiği gibi tam bir akıllı cihaz. İnternet ve GPS desteğiyle birçok modüle sahip olan otomobil, zaten içine ilk girdiğinizde 29 inçlik ekranıyla dikkat çekiyor. Bu ekran üzerinden birçok işlem yapılıyor. E-devlet sistemine bile buradan ulaşabilen sistemde oyun oynamak da mümkün. Tabi biraz daha geliştirilmesi gerekiyor. Geliştirilen ve dağılımı iyi hazırlanan alt yapı sayesinde model, aslında sürüş dinamiklerinde tam bir Alman havasını yaşatabiliyor. Sessiz sürüşü, yüksek hızlarda düşük trim sesi ve özellikle menziliyle ideal bir otomobil demek mümkün. Kalite algısı da oldukça iyi. Ortalama bir C-SUV’nin kalite algısından çok farklı olmayan araç, yıllar geçtikçe daha iyi bir seviyeye ulaşacağını tahmin ediyorum. Bu arada sedan model 2024’te cross ise 2025’te üretilecek.