“Eskiye rağbet olsaydı, bitpazarına nur yağardı” atasözü hayatımızın bir parçası, parçası olmasına da durum bildiğiniz gibi değil; yoksulluk arttıkça bit pazarlarına adeta nur yağıyor! Hiç bir bitpazarına yolunuz düştü mü? Metropollerin kadim muhitlerine özgü bu pazarlar eskicilerin genelde hafta içinde topladığı ya da toplayanlardan alınan eşya ve objelerle kuruluyor ve meraklısına olduğu kadar ihtiyaç sahibine de hitap ediyor. Aidiyet duyduğunuz, meraklısı olduğunuz çok çeşitli nesnelerle buluşmak için ayaklarınız çeker durur sizi buraya… Güngörmüş satıcılar da adeta sizi beklemektedir özlemle… Giderek bitpazarlarının müdavimi tüketiciyle satıcı arasında oluşan sosyal bir çekim merkezi de olmaktadır bu alanlar. Tarifli bir mesaisi olmayan, sosyal güvenceden yoksun işsizler için bitpazarları esnaflığı diğer seyyar esnaf gibi bir yerde bir işsizlik sigortasıdır. Bir çeşit hayata tutunmanın adıdır. Sosyal devletin unuttuğu insanların sığındığı bir sessiz limandır. BİTPAZARINDA BİR PANEL Bir süre önce, bir hafta sonu bendeniz Doç. Osman Sirkeci’nin davetiyle İzmir’in en kapsamlı ve büyük bitpazarına düşürdüm yolumu. Prof. Kamuran Elbeyoğlu da olmak üzere bitpazarının kahvesindeki ilginç toplantının konuğu olduk. Toplantıda sokak ekonomisti Doç. Sirkeci ve Eski ve Yeni Eşyalar Değerlendirme Derneği Başkanı Murat Gürer’in konuşmaları yanında konuklardan da söz alıp konuşanlar oldu. Sirkeci Hoca’dan daha önce Odatv’deki sokak ekonomisiyle ilgili bir yazıdan söz etmiştim. Bitpazarları da sokak ekonomisinin bir parçası olunca Doç. Sirkeci ister istemez bu topa da girmiş durumda. Konuşmalardan anlaşıldı ki kabaca bir envanterle İzmir’de irili ufaklı 30 civarında bitpazarı var muhtelif semtlerde kurulan ve 10 bine yakın da bu işin esnafı mevcut. Toplantının yapıldığı Ege Bitpazarı İzmir’in kadim muhiti Kahramanlar’da ve iki katlı metruk bir fabrika binasının dernekçe kiralanmasıyla kurulmuş. İki katta ve fabrika bahçesinde yüzlerce esnaf iş yapıyor. Cumartesi sabah acılan tezgahlarda esnaf sabahlıyor ve pazar da iş devam ediyor akşama kadar. Hafta içi tezgahların üstü örtülüp orada bırakılıyor satışa sunulan eşya ve objeler. Çaylarımızı içip gözlemelerimizi yediğimiz kahve üst katta, alt katta ise derneğin idare odası yer alıyor aynı zamanda. Bitpazarında “yok”, yok… Ne arasanız var, eski yanında bazı yeni kullanılmamış eşya ve objeler de bulunabiliyor. Bisikletten, ayakkabıya, giysiden, resime; elektronik eşyalardan, ev eşyalarına; süs eşyasından, yapma çiçeğe; kitaptan fotoğraf makinesine kadar ne ararsanız bulabilirsiniz. Bitpazarının kahvesindeki toplantı öncesinde perdede sokak fotoğrafçısı olarak tanınan Ömer Ateş Kızıltuğ’un sokaktaki hayata, pazarlara dokunan fotoğraf gösterimi yapıldı. İlgiyle izlenen gösterimde çok renkli kareler yer alıyordu. Sonrasında Ayşegül Güngördü’nün kolaylaştırıcılığında geçilen toplantıda önce dernek başkanı Gürer ve sokak ekonomisi alanında uzmanlaşan Doç Sirkeci konuştu. Anlaşıldı ki, bitpazarı esnafı da artık diğer sokak esnafı gibi zabıtayla kaçma kovalamacadan kurtulacak. Kendisine gösterilen uygun yerlerde tezgahını açacak ve evine ekmeğini götürecek huzurla. BİTPAZARLARI DA SOKAK EKONOMİSİNİN BİR PARÇASI Murat Gürer, “Bit Pazarlarına Nur Yağıyor” başlıklı konuşmasında dünden bugüne sokak ekonomisi aktörlerinin yolculuğuna ayna tutarak şöyle dedi: “Burada kentin hafızası var. Buradaki eşyalar, objeler dolaşıma sunulmasa hepsi dönüşüme gidecekti! Kenardaki insanlarımız, çoğunlukla da Roman kesimden olan esnaflarımız burada hayata tutunuyor. Esnafımız kentte topladıklarını burada tasnif edip arza sunuyor. Yoksulluk arttıkça bit pazarlarına nur yağıyor. Sürekli yoksullaşmayla birlikte alım gücü düşen insanlar ihtiyaçlarının önemli bir kısmını bitpazarından tedarik etme yoluna gidiyor. Ayrıca bit pazarları çok değerli antikaları da arza sunuyor. Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi İzmir’de de bit pazarı İzmir’lilerin çok yakından tanıdıkları bir alışveriş ortamı; ancak hızlı şehirleşme, kent merkezlerine yığılan nüfus, daralan sokaklar, küçülen meydanlar kentlinin bu ihtiyaçlarını karşılayacak bit pazarlarının şehir merkezlerinde uygun yer bulamayışıyla önemli bir kentsel soruna dönüşüyor.” Gürer’in parmak bastığı soruna İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde kurulan Sokak Ekonomisi Şube Müdürlüğü çare bulacak gözüküyor. Doç. Sirkeci, sokak ekonomisi içerisine bitpazarlarını da alacak bir çalışma için düğmeye basmış durumda. Sirkeci Hoca ise dernek başkanı Gürer’den sonra yaptığı konuşmada şu noktalara dikkat çekti: “Burası cüzzamlılar dünyası değil, yaşamın içinden bir yer. Onun için buradayız. Bitpazarlarıyla ilgili yanlış algıyı kırmak için buradayız. Her kesimden İzmir’linin vaktini geçirip alışveriş yapabileceği bir yer burası. Amacımız bu esnafa daha elverişli koşullarda, zabıta ile kaçma kovamalaca oynamadan işini yapmaları için çalışmaları için bir şeyler yapmak. 10 bine yakın bitpazarı esnafından 200 bine yakın İzmirli alışveriş yapıyor. AVM’lerin renkli vitrinleri yerine buralarda vakit geçirmenizi öneriyorum.” Toplantıda olan önemli simalar arasında 9 Eylül Üniversitesi İktisat Fakültesi eski dekanı Prof. Kmail Tügen ve Bornova önceki belediye başkanı ve aynı zamanda önceki İzmir milletvekili Cengiz Bulut da vardı.Tügen, sokak ekonomisi ile ilgili çalışmaları çok yerinde bulduğunu ve başarılı olacağına inancını belirtirken, Bulut da binlerce işssiz insanın bitpazarlarında harçlığını çıkarıp evine ekmek götürdüğünün altını çizerek bu işi bir çeşit “işsizlik sigortası” olarak görmek gerektiğini belirtti ve yaşamak zorunda olan bu esnafa müsamahalı olunması gerektiğini işaret etti. İzmir’de, İstanbul’da, Ankara’da veya her nerede iseniz ve kentinizde bir bitpazarı varsa birkaç saatinizi ayırıp orada geçirin. Farklı ve rengarenk bir dünyayı keşfedin. Bu arada Başkan Soyer’e de önerim şu virüs laneti geçtikten sonra mutlaka Ege Bitpazarı’na uğraması ve bu renkli dünyayı yerinde görmesi. Muzaffer Ayhan Kara