“AKP ile FETÖ arasına giren kara kedilerden birisi de altın madenleridir.” İddianın sahibi gazeteci İbrahim Gündüz... Gündüz, Türkiye’de yaşanan ve insan eliyle yapılan çevre katliamlarını kitaplaştırdı. Galeati Yayınevi’nden çıkan “Altın Ölüm” adını verdiği kitabında, başta kendi memleketi Ordu-Fatsa’daki olmak üzere ülke genelinde rant uğruna yapılan çevre katliamları anlatılıyor. Kitapta Kazdağları’ndan Erzincan’daki Çöpler Altın Madeni’ne, Karadeniz’den Toroslar’a ülkenin dört bir yanında faaliyet gösteren siyanür madenleri anlatıldı. Gündüz’le yeni çıkan kitabını konuştuk. AKP’YLE FETÖ ARASINA GİREN ALTIN MADENLERİ - Kitabınızda çok çarpıcı bir iddiayı gündeme getiriyorsunuz. AKP ile Fethullahçıların yollarını ayırmasında altın madenlerinin de etkisi olduğunu söylüyorsunuz. Önce buradan başlayalım isterseniz... AKP iktidara geldi, bugün “FETÖ” olarak adlandırdığımız Gülen Cemaatiyle kol kola Türkiye’yi yönetmeye başladı. Hani şu çok meşhur, “Ne istediler de vermedik, ne istediler de yapmadık” sözlerinin fiilen yaşandığı günler. İşte bu süreçte uluslararası karteller de FETÖ’yü görmekte ve keşfetmekte gecikmedi. Devlette etkili, medyada etkili, yargıda etkili, poliste etkili, askerde etkili yani etkili de etkili. İlişkiler kuruldu, bağlantılar yapıldı, paylar verildi ve Türkiye’nin altın çağı başladı. Koza Holding cemaatin altın işindeki amiral gemisi oldu. Şu kadarını söyleyeyim, FETÖ’nün amiral gemisi Koza’yla birlikte altın işine girmesiyle Türkiye’nin bütün koruma bariyerleri yıkıldı. Altın madenlerinden kazandığı paralar ve uluslararası kartellerle kurduğu ilişkilerle gücüne güç katan FETÖ, Erdoğan’a meydan okuma noktasına gelince ipler koptu. FETÖ, dershanelerden çok daha fazlasını siyanürlü-sülfürik asitli madenlerden kazanmaya başlamıştı. Ve ben iddia ediyorum, bugün FETÖ hala çok farklı isimler ve ortaklıklar altında Türkiye’de altın madenciliği yapıyor olabilir. Çünkü bu altın kartellerinin birbirleriyle ilişkileri bukalemun görünümlü matruşka bebeklerine benziyor. Biliyorum garip bir benzetme oldu ama gerçekten garip. Kimin eli kimin cebinde bilemezsiniz. Siz bir Türk şirketi altın madeni işletiyor diye düşünürsünüz, öyle de görülür ama bir deşersiniz altından Kanada, Yunanistan, Katar, İngiltere, Amerika ve daha bir çok bağlantılar ve ortaklıklar çıkar. İşte kitapta bunları anlatmaya çalıştım. Bu ortaklıkların çoğu gizlidir. Bu ortaklıklar için vergi cenneti ya da kara para aklama merkezleri olarak adlandırılan Cayman ve Marshall Adaları gibi yerleri kullanan şirketler var. STAJINI FETÖ MADENLERİNDE YAPTI - Böyle bir kitabı yazma fikri nereden çıktı? Odatv'nin haberine göre, Ordu-Fatsalıyım. Fatsa’ya 2015 yılında adına “altın madeni” denilen ancak gerçekte “kimyasal fabrika” olan bir talan ve yıkım merkezi açıldı. 5 yılda Fatsa tanınmaz hale geldi. Sularımız içilemez hale gelirken, dalından kopardığımız fındığa ve elimize aldığımız meyvelere kuşkuyla bakar olduk. Artık nefes almaya bile korkar hale geldik. Üstelik beş yıl çalışacağını söyleyen bu siyanürlü maden, hem daha da büyümek hem de 15 yıl daha devam etmek istiyor. Daha da kötüsü Fatsa ve çevresine iki siyanürlü maden daha açmak istiyorlar. Yetmedi bir de neredeyse bütün Ordu’yu kapsayan yeni maden bölgeleri ilan ettiler. Fatsa’ya önce Amerikan-Kanada ortaklığındaki Teck-Cominco geldi, sonra İngiliz Stratex ve ardından stajını FETÖ’nün KOZA madenlerinde yaptığı söylenen Bahar Madencilik. Ordu-Fatsa’daki siyanür süreci böyle başladı. Bahar sadece Fatsa’da değil Sivas-Koyulhisar’da bulunan Sisorta Yaylası’nda da siyanürlü bir maden peşinde. Hem de kara para aklama cenneti vesaire adlarla anılan İngiliz Virgin Adaları’nda kurduğu EBX Madencilik Şirketi’yle. Yani Ordu, Melet Irmağı üzerinden Kuzey’den de siyanür kuşatmasına girdi. Bahar’ın siyanürlü madenciliği bununla da bitmiyor. Demirtepe adında bir başka şirketiyle bu kez Havran’da Kazdağları’nın altını oyuyor. AĞIR ÇEKİM SOYKIRIM - Bugün altın madenlerini nükleer atıklarla bile bir tutanlar var. Hatta bu madenlerin yarattığı tahribatı “ağır çekim soykırım” olarak nitelendirenler de var. Neden böyle bir benzetme yapılıyor? Şöyle söyleyeyim, bir adet basit bir yüzük yapmak için 50 ton kaya parçalanarak çıkarılmakta, un ufak edilmekte ve içinden dünyanın en zehirli bileşiği olan siyanür geçirilmektedir. İçinden 31 gram (1 ons) altın çıkarılmakta ve sonra da zehirli ağır metaller ve kimyasallar içeren bu 50 ton, “pasa” denilerek çevreye bırakılmaktadır. Bu gelişigüzel çevreye bırakılan pasa dağları sülfürik asit sızıntılarına neden olduğu gibi içerdiği ağır metaller de toprağı ve çevresindeki canlıları zehirlemektedir. Ve bu sızıntılar ve zehirlenmeler yüzlerce yıl sürebilmektedir. Atıkların metallere oranı tipik olarak bir demir madeninde üçtür. Yani üç ton cevher kazarak bir ton demir elde ediliyor. Bir bakır madeninde üç-dört yüzdür. Yani bir ton bakır için 300-400 ton cevher kazılıyor. Bir altın madeninde bu oran tam beş milyondur. Yani bir ton dore altın için 5 milyon ton kazılıyor, un ufak ediliyor ve siyanürle ve sülfürik asitle yıkanıyor. Bu rakam, madencilik şirketlerinin temizlemesi gereken dev bir miktarı temsil ediyor. Bugün bu türden madenlerin, yani siyanürlü-sülfürik asitli metal madenlerinin yarattığı çevresel felaketler artık, “ağır çekim soykırım” diye de adlandırıyor. TÜRKİYE’NİN GIDA GÜVENLİĞİ TEHLİKEDE - Kitabınızda bir başka çarpıcı iddia da “Türkiye’nin gıda güvenliği tehlikede.” Biraz açar mısınız, ne demek istiyorsunuz? Türkiye 2019 yılında, Alamos Gold’un Kazdağları’na açmaya kalktığı Kirazlı siyanürlü altın madeni nedeniyle ayağa kalktı. Kanadalı şirketin madene başlamak için 200 binden fazla ağaç kesmesiyle Türk halkı vahşi madenciliğin, kimyasal madenciliğin gerçek yüzünü bir kez daha görmüş oldu. Ama olay çok daha büyük, konu çok daha derindi. Sadece Alamos Gold’un bölgede iki siyanürlü maden projesi daha var. Kirazlı’nın hemen yanında Serçiler’de Koza Altın tetikte bekliyor. Nurol Holding Madra Dağı’nın zirvesine yerleşmiş bile. Kuzey Ege ve Güney Marmara tamamıyla saldırı altında. Çalık Holding’in Kanadalı ortaklarıyla birlikte işlettiği Erzincan’daki Çöpler siyanürlü-sülfürik asitli madeni Fırat’ın tam dibine kuruldu. Fırat Irmağı Keban, Karakaya, Atatürk barajlarını besliyor ve oradan da Suriye ve Irak’a doğru süzülüyor. Şimdi siz böylesine önemli, böylesine stratejik bir su kaynağının dibinde yılda 9 bin ton sülfürik asit, 7 bin ton siyanür ve daha adlarını saya saya bitiremeyeceğiniz dünyanın en tehlikeli kimyasallarını su gibi kullanıyorsunuz. İşte bundan dolayı “Türkiye’nin gıda güvenliği tehlikede” diyorum. ORMANLAR HIZLA ERİYOR - Hükümet her fırsatta bilmem ne kadar ağaç diktik diye propaganda yapıyor ama siz kitabınızda farklı şeyler söylüyorsunuz? Rakamlar AKP iktidarları döneminde orman tahsislerinin yüzde 170 ve yüzde 200 artış gösterdiğini ortaya koyuyor. AKP’nin iktidara geldiği ilk yıllarda, 2003-2011 yılları arasında madenlere tahsis edilen orman arazileri 58 bin 579 hektar. Yani 8 yılda 585 bin 790 dönüm orman arazisi madencilere terkedilmiş. 2012-2018 yılları arasında yani altı yıl içinde hammadde üretimi dahil, madencilik hizmetleri için tahsis edilen orman arazileri ise 65 bin 883 hektar. Yani Bakanlık verilerine göre son 15 yılda madenlere açılan orman alanı, 124 bin hektardan fazla. Yani 1 milyon 240 bin dönüm orman arazisinden söz ediyoruz. Özellikle son yıllarda büyük sıçrama dikkat çekiyor. Sadece Ağustos 2020’de çoğu orman arazisi olan 9 milyon dönümlük bir alan madenlere tahsis edildi. 2018 yılının temmuz ayında 616, 2019 yılının Nisan ayında ise 417 sahanın madenlere açıldığını dikkate alırsak, son üç yılda çoğu orman arazisi olmak üzere yaklaşık 15 milyon dönümlük alan madenlere terkedildi. Bu rakamlar henüz yukarıdaki hesaplamalara dahil değil. 10 MİLYAR DOLAR CEBE 555 MİLYON DOLAR DEVLETE - Ama ülkemiz büyük paralar kazanıyor olmalı. Öyle diyorlar. Yani yer altı kaynakları değerlendiriliyor. Öyle değil mi yoksa? Çok basit bir karşılaştırma yapabiliriz. Çünkü artık o zaman aralığı elimizde artık mevcut. Şimdi soruyorum size, Bergama köylüleri ve Bergama’daki siyanürlü madene karşı mücadele eden insanları “hain” ilan edileli 20 yıl geçti. Türkiye’de artık faal durumda siyanürlü altın madeni sayısı da 20’ye ulaştı. Planlananlarla birlikte kısa zamanda iki katına çıkabilir. Peki sorarım size, Türkiye bugün çok daha iyi bir durumda mı? Yoksa uluslararası altın kartellerinin ve yerli ortaklarının doymak bilmez iştahları artarak devam mı ediyor? Yirmi de yetmez 30 lazım, 30’da yetmez 40 lazım diyerek istekler ve masallar devam mı ediyor? Evet bizce devam ediyor çünkü daha dün bu ülkenin yöneticileri, tüm Türkiye’yi kapsayan 766 yeni maden sahası için ihaleye çıktı. Ne var ki, altın masallarının anlatıldığı 20 yılın sonunda bugün devleti yönetenler, çok ciddi bir salgının tam ortasında vatandaşlarından 10 TL dileniyor. 19 yılda siyanürlü altın kartelleri yaklaşık 10 milyar dolar kazanırken, devlete kalan sadece 555 milyon dolar. Tabii bu rakamlar kayıtlı, resmi üretim rakamları üzerinden çıkarılan sonuçlar. Yani bir şirket yanlış beyanda bulunduysa ya da bulunuyorsa kazancın boyutları çok daha fazla olabilir. Türkiye’nin, vatandaşların kayıplarıysa bu rakamların çok ama çok üstünde. 10 MİLYON DOLAR İÇİN 3,5 MİLYAR DOLAR RİSKE ATILIYOR Bakın somut bir örnek daha anlatacağım size. Ordu ilimiz sadece fındık ihracatından her yıl bu ülkeye 700 milyon dolarlık bir döviz getirisi sağlıyor. Beş yılda bu 3 milyar 500 bin dolar eder. Bu siyanürlü zehir madeninin beş yılda devlete sağladığı katma değer sadece yaklaşık 12 milyon dolar. Yani 10-12 milyon dolar için 3,5 milyar dolarlık fındık ateşe atılıyor. Yüz binlerce insanın geçim kaynağı riske atılıyor. Kanada, İngiliz destekli Bahar Şirketi, şimdi de Fatsa’nın tepesine 3 milyon metreküp kapasiteli, 50 metre derinliğinde bir zehir barajı inşa etmek için kolları sıvadı. Fatsalılar madenin daha da büyümesini ve zehir barajının inşasını durdurmak için mücadele ediyor. Gediz Ovasında 4 milyar dolar, Fındık’ta 2 milyar dolar, GAP bölgesinde en az 5 milyar dolarlık tarımsal gelirler siyanürlü madencilik için riske atılıyor. RAPORLA BELGELENDİ - Altın madencileri her fırsatta doğaya hiçbir zarar vermediklerini anlatıyor. Ne diyeceksiniz buna. Ordu Üniversitesi Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Profesör Dr. Mehmet Aydın’ın başkanlık ettiği bir akademik çalışma grubu, siyanür madenciliğinin kaçınılmaz bir sonucu olan ağır metal zehirlenmelerini bilimsel bir çalışmayla da kanıtladı. Profesör Mehmet Aydın ve arkadaşlarının tamamen bilimsel kriterlere göre aldıkları toprak ve su örnekleri dünya çapında otorite olarak kabul edilen analiz firması “Bureau Veritas Commodities Canada Limited- Mineral Laboratories”e gönderildi. Beklendiği gibi rapor sonuçları bir korku filmi senaryosu gibiydi. Yer kabuğunda ortalama 20 ppm (milyonda bir) düzeyinde olması gereken kurşun değerleri, madenin çevresinde yaklaşık 5 ile 7 kat arasında daha fazla çıktı. Yer kabuğunda ortalama 13 ppm (milyonda bir) olan Arsenik değerleri ise, madenin yakın çevrelerinde 6-7 kat daha fazla olduğu tespit edildi. Siyanürlü altın madeninin yakın çevrelerinde bulunan sulardaki alüminyum değerleri, madenden daha uzak yerlere oranla 30 kat daha fazla. Kadmiyum değerleri 100 kat, bakır değeri 80 kat, demir ve kurşun değerleri 100 kat daha fazla olduğu tespit edildi. EN ÇILGIN HAYALLER - Peki bu noktaya nasıl geldik? Türkiye’nin tarım alanları kutsal sayılırdı? Kolay kolay dokunulmazdı? Neoliberalizm rüzgarları eserken önce Turgut Özal döneminde 1985 yılında çıkarılan 3213 sayılı Maden Yasası’yla bugün ülkede yaşanan talancı madenciliğin ilk taşları döşendi. Dünyanın sahibi gibi hareket eden maden kartellerine, Türkiye’nin bütün topraklarında at koşturmalarının yolu açıldı. Ardından Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakanlık yaptığı 26 Nisan 2004 tarihinde çıkarılan 5177 sayılı kanunla altın kartelleri lehine önemli değişiklikler yapıldı. 10 Haziran 2010 tarihinde çıkarılan 5995 sayılı yasayla ise, “Özel çevre koruma bölgeleri, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtı, tabiatı koruma alanı, tarım, mera, su havzaları, yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları, orman, muhafaza ormanları, ağaçlandırma alanları, korunması gerekli kıyı alanları ve sahil şeritleri, karasuları, turizm ile kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri, birinci derece askeri yasak bölgeler, imar alanları ile mücavir alanlar, birinci derece sit alanları” madencilerin hizmetine sunuldu. Artık nereyi kazıp, patlatıp, siyanürü basmak istiyorsan ilgili koordinatları Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne bildirmen yeterli. Tabii bir de iktidara yakın bir iş adamı olmanız işleri ziyadesiyle hızlandırmaktadır. Neoliberalizm çok farklı grupları çıkar amacıyla bir araya getirir. Türkiye’yi Batı sermayesi için kârlı kılan bu neoliberal özelleştirme, serbestleşme ve düşük ücretlerdir. Ücret ve emeklilik kesintileri, kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesi ve son olarak da Türkiye’nin her noktası siyanür-sülfürik asitli maden kartellerine açılarak IMF, Dünya Bankası, ABD ve AB’nin en çılgın hayalleri gerçekleştiriliyor. Bu nedenle yaşanan olumsuzluklardan neoliberal Batı ülkeleri de hesap vermelidir ve onlar da sorumludur.