İktidar, 200’e yakın değişiklik yaptığı Kamu İhale Kanunu’na da uymuyor. Sayıştay, gerçekdışı maliyetle projesiz ihalelere çıkıldığını, açık ihale gerekmesi halinde pazarlık ya da doğrudan temin yoluna başvurulduğunu belirledi. AKP’nin Kamu İhale Kanunu’nu, “İhaleye, ihtiyaca özel” bahanesiyle 200’e yakın kez değiştirmesine, istisnaların alfabenin tüm harflerini tüketecek kadar çoğaltılmasına karşın yine de ihlal ettiği Sayıştay raporlarına yansıdı. Sayıştay’ın denetimlerde genellik oluşturduğu tespit edilen bulgulara yer verdiği Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu’nda ihale düzeninin keyfileştirilmesine ilişkin tespitler yer aldı. AKP’nin aradan geçen 18 yılda rant aktarımını kolaylaştıran, israfı, denetimsizliği arttıran değişiklikler yaptığı ihale sistemine ilişkin Sayıştay denetçilerinin kamu dairelerinde çok sıklıkla gördüğü ve genel uygulamalara dönüştüğünü belirlediği tespitler, “İhale kanunlarında yer alan ilkelere uyumun sağlanmaması” ana başlığı altında toplandı. KANUNDIŞI İHALELER Denetimlerde, ilkelere uyumsuz olduğu belirtilen ihalelerle ilgili şu tespitlerde bulunuldu: • Bütçe ödeneklerinin İhale Kanunu kapsamında olmayan idarelere aktarılması (il özel idarelerine aktarılan yatırım ödeneklerinin tekrardan köylere hizmet götürme birliklerine aktarılması gibi) nedeniyle yapılan alımların kanunların dışına çıkarılması, • İhale hazırlık çalışmalarında gerekli özenin gösterilmemesi nedeniyle koşullar oluşmaksızın iş artışına gidilerek bir taraftan asıl ihaledeki yüklenicinin belirlenmesine esas koşulların değiştirilmesi, diğer taraftan yeni bir ihale kapsamında yaptırılması gereken işin iş artışı yoluyla gördürülmesi, • Kamu ihale mevzuatındaki sınırlamaların ötesinde, isteklilerin ihalelere katılımını sınırlayacak şekilde bilgi ve belge istenmesi, • "Benzer iş" tanımının ihale konusu işe göre dar tutulması, • İhale dokümanını oluşturan belgelerde çelişkiler ve noksanlıklar olması, • Farklı istekliler tarafından karşılanması gereken ihtiyaçların tek bir ihalede birleştirilmesi ve kısmi teklife olanak tanınmaması. Mevzuatın açık ihaleyi zorunlu kıldığı durumlarda istisna ve pazarlık yönteminin tercih edildiği denetim raporunda yer aldı. İhale yapmamak için ihtiyaçların mevzuata aykırı olarak parasal limitlerin altında kalması amacıyla kısımlara bölünerek doğrudan teminle karşılandığı da belirlendi. İhale komisyonu kurma, kanunda sayılan yeterlik kurallarını arama, ilan yapma ve teminat alma zorunluluklarına uyulmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların karşılanmasına olanak sağlayan doğrudan temin yöntemi uygulanırken de şu aykırılıkların yaşandığı belirlendi: • Belli süreyi gerektiren doğrudan temin tedariklerinde sözleşme yapılması, • Alım yapılacak gerçek veya tüzel kişinin yasaklılar listesinde bulunup bulunmadığının kontrol edilmemesi. GERÇEKDIŞI MALİYET Denetimlerde bazı kamu idarelerince gerçekleştirilen ihalelerde, “yeterli ölçüde fiyat araştırması yapılmaması, gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmayan aşırı yüksek fiyat bildirimlerinin esas alınması, yaklaşık maliyeti oluşturan iş kalemlerinin miktarlarının olması gerekenden oldukça düşük ve yüksek belirlenmesi” nedenleriyle yaklaşık maliyetin gerçekçi belirlenmediği tespit edildi. Kamu idarelerinin şirketlerden ya da kişilerden işin yürütülmesi ile ilgisi olmayan araçlar aldıkları da görüldü. Bunun için ihale sözleşmesine mevzuata aykırı olarak özel hükümler konulduğu belirlendi. PROJESİZ İHALELER Uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağına ilişkin kesin hükümler bulunmasına karşın bazı alımlarda bu kuralın ihlal edildiği de saptandı. Raporda, “Denetimlerde bazı yapım işlerinde ihale ilanı ve dokümanında kesin proje üzerinden birim fiyat teklif alınmak suretiyle ihaleye çıkılacağı belirtilmiş olmasına rağmen kesin projeler hazırlanmadan veya ön proje niteliğinde hazırlanan projelerle ihaleye çıkıldığı tespit edilmiştir” denildi. Kaynak Birgün, BİR GÜN'DEN Nurcan Gökdemir