Ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez bankası para basıyor…

Türkiye’nin kendi miktarsal genişlemesi diyebileceğimniz bu önlemlerle yaratılacak 60 milyar TL’nin dolaşıma girmesi ile koronavirüs kaynaklı ekonomik daralmanın önüne geçilmesi mümkün değil elbette.  Ancak likidite krizinin yumuşatılması açısından yardımcı.  Arz ve talep şoklarının eş zamanlı gerçekleşmesi, Türk lirasında yaşanan değer kaybının enflasyona yansımasının önünü önemli ölçüde kesecek.  Çünkü iç talep bireylerin önemli bir kısmının eve kapanmak zorunda kalışı ve artacak işsizlik ile büyük darbe yemiş durumda.  Bu sabah açıklanan  SAMEKS endeks verilerinden şokun  boyutuna ait ilk rakamları zaten gördük.

Fakat elbete, koronavirüs krizi bir yana AKP hükmeti ve merkez bankasının geleneksel para politikası alanından çıkmaya ne kadar hevesli olduklarını özellikle son bir kaç yılda da izleme olanağı bulmuştuk.  Bu açıdan özellikle son iki senedir kaynak yaratmakta zorlanan AKP açısından koronavirüsün yarattığı ekonomik ortam değişik araçların devreye sokularak denenmesi açısından bulunmaz nitelikte bir fırsat.  Bu motivasyonun da eklenmesiyle söz konusu “miktarsal genişleme” nin nasıl işetileceğini dikkatle izlemekte fayda var.  Hatta bu yöntemlerin kalıcı hale getirilip getirilmeyeceği de orta vadeli bir bakışla önemli hale gelecek. 

Diğer yandan, bu krizden asıl darbe yiyen hanehalkına yönelik parasal genişlemeye bağlı önlemler de bugün merkez bankası tarafından açıklanan paketin içinde yer almış değil.  Bu açıdan bakıldığında, önümüzdeki günlerde TCMB’nin para basarak krizi aşmaya çalışmaya devam ettiğini görmemiz çok olası. 

Banka’nın açıklaması aşağıda:

Merkez bankası, mal ve hizmet ihracatçısı firmaların finansmana erişimlerini kolaylaştırmak ve istihdam sürekliliğini desteklemek amacıyla TL cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi kullandırılmasına karar verildiğini açıkladı.

Krediler için toplam 60 milyar TL limit belirlenirken, bu limitin 20 milyar lirası Türk Eximbank, 30 milyar lirası kamu bankaları, 10 milyar lirası ise diğer bankalar aracılığıyla yapılacak kredi kullanımlarına tahsis edildi.

TCMB, Eximbank dışındaki bankalar aracılığı ile kullandırılacak kredilerin asgari yüzde 70’inin KOBİ’lere tahsis edileceğini duyurdu. Firma bazında azami kredi tutarları, KOBİ’ler için 25 milyon Türk lirası, diğer firmalar için ise 50 milyon Türk lirası olarak belirlendi.

İşte yeni tedbirler ve ayrıntıları

Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada koronavirüsün olumsuz etkilerine karşı alınan yeni tedbirler şöyle sıralandı:

“Koronavirüs (Covid-19) salgınının küresel çapta yarattığı belirsizliğin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılması amacıyla alınan tedbirler 17 Mart 2020 tarihinde kamuoyuna duyurulmuştu. Aynı amaç doğrultusunda:

(i) Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) piyasası likiditesinin desteklenmesi yoluyla parasal aktarım mekanizmasının güçlendirilmesine

(ii) bankaların Türk lirası ve yabancı para likidite yönetimlerinde esnekliğin artırılmasına

(iii) reel sektöre kredi akışının kesintisiz devamının sağlanmasına ve salgın nedeniyle etkilenen mal ve hizmet ihracatçısı firmaların KOBİ odaklı yaklaşımla geniş kapsamda desteklenmesine yönelik aşağıdaki ilave tedbirler alınmıştır:

1. 2020 yılı Para ve Kur Politikası metninde belirlenmiş limitler çerçevesinde yürütülen Açık Piyasa İşlemleri (APİ) portföyü doğrudan alım işlemleri önden yüklemeli olarak gerçekleştirilebilecek ve gerektiğinde söz konusu limitler piyasa koşullarına göre güncellenebilecektir. Bu işlemlerle, piyasa derinliğinin artırılması, varlık fiyatlamalarının sağlıklı gerçekleşmesi ve bankalara likidite yönetiminde esneklik sağlanması yoluyla parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması hedeflenmektedir.

2. Geçici bir süre için, Piyasa Yapıcı bankalara, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan satın aldıkları DİBS’leri TCMB tarafından belirlenen koşullar ve tutarlar dâhilinde TCMB’ye satma veya Piyasa Yapıcılığı sistemi kapsamında APİ çerçevesinde tanınan likidite imkânını belirli oranlar dâhilinde artırma olanakları sağlanacaktır.

Böylelikle, İşsizlik Sigorta Fonu’nun likidite ihtiyacının piyasa işleyişi üzerindeki olası etkileri sınırlandırılarak finansal istikrarın desteklenmesi amaçlanmıştır. Söz konusu DİBS alımları, APİ portföyü için belirlenmiş olan limitlerin dışında değerlendirilecektir. Bu işlemlere ilişkin detaylı bilgilendirme ve kriterler ilgili taraflara ayrıca yapılacaktır.

3. TCMB bünyesinde gerçekleştirilen Türk lirası ve döviz işlemleri çerçevesinde Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ile İpotek Teminatlı Menkul Kıymetlerin teminat havuzuna dâhil edilmesine karar verilmiştir. Söz konusu kıymetlerin teminata kabul edilmesi, benzer nitelikteki ihraçların likiditesinin artmasına ve sermaye piyasalarının derinleşmesine katkıda bulunacak, bankalara Türk lirası ve döviz piyasa likidite yönetimlerinde sağlanan esnekliği artıracaktır. Teminata kabul edilecek kıymetlere dair kriterler ve söz konusu imkâna dair limitler konusunda bankalara ayrıca detaylı bilgilendirme yapılacaktır.

4. Reel sektöre kredi akışının kesintisiz sürmesi amacıyla yürürlüğe konulan hedefli ilave likidite imkânlarında limitler artırılacaktır. Bu kapsamda sağlanan 91 güne kadar vadeli repo ve 1 yıl vadeli döviz karşılığı Türk lirası swap hedefli likidite imkânlarına ek olarak 6 ay vadeli döviz karşılığı Türk lirası swap ihaleleri düzenlenecek olup bu vadedeki ihalelerle ilgili bankalara TCMB politika faiz oranı olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının 125 baz puan altında faiz oranı üzerinden ABD doları, euro veya altın karşılığı Türk lirası likidite sağlanacaktır.

5. Mal ve hizmet ihracatçısı firmaların finansmana erişimlerini kolaylaştırmak ve istihdam sürekliliğini desteklemek amacıyla Türk lirası cinsi ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi kullandırılmasına karar verilmiştir. Türk lirası cinsi reeskont kredileri aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde kullandırılacaktır:

a. Krediler için toplam 60 milyar Türk lirası limit belirlenmiştir.

b. Bu limitin 20 milyar Türk lirası Türk Eximbank, 30 milyar Türk lirası kamu bankaları, 10 milyar Türk lirası ise diğer bankalar aracılığıyla yapılacak kredi kullanımlarına tahsis edilmiştir.

c. Eximbank dışındaki bankalar aracılığı ile kullandırılacak kredilerin asgari yüzde 70’i KOBİ’lere tahsis edilecektir.

d. Firma bazında azami kredi tutarları, KOBİ’ler için 25 milyon Türk lirası, diğer firmalar için ise 50 milyon Türk lirası olarak belirlenmiştir.

e. Kredi imkânından yabancı para reeskont kredisi kullanabilen firmalar ile yurt dışına yönelik müteahhitlik hizmeti sunan firmalar ve uluslararası fuarlara katılım sağlayan firmalar yararlanabilecektir.

f. Kredilere TCMB politika faiz oranı olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının 150 baz puan altında faiz oranı uygulanacaktır.

g. Aracı bankaların komisyon oranı azami 150 baz puan olabilecektir.

h. Krediler, azami 360 gün vadeli olacak, ihracat veya döviz kazandırıcı hizmet taahhüdü ile 1 Mart 2020 tarihindeki istihdam düzeyinin kredi vadesi süresince muhafaza edilmesi koşulu karşılığında kullandırılacaktır. “

Kaynak: ParaAnaliz