“En sevdiğim diktatör nerede?" ABD Başkanı Donald Trump bu soruyu, geçen yıl G7 zirvesinde aralarında Mısırlı mevkidaşı darbeci general Abdülfettah el-Sisi'yi beklerken, Trump ile Arap otokratları arasındaki ilişkinin boyutunu gösteren bir komedi gösterisinde sormuştu.
Kuzey Kore'den Kim Jong Un'un kendisini "harika bir lider" olarak tanımlaması ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in "benden daha iyi biri" demesi, bir milyarderden öte başkan olan birinin dünyanın dört bir yanındaki otokratlardan olumlu şekilde bahsetmesine şaşmamalı.
Öyle ki, Alman DW gazetesinin bir raporuna göre, eski üst düzey ABD yetkilileri bunu "diktatörün kıskançlığı" olarak tanımlıyor.
Trump'ın Arap diktatörlerle ilişkisinin sırrı... Onu neden seviyorlar?
ABD dış politikasının aktif rol oynadığı Orta Doğu'da, liderlerin yerleştirilmesi ve görevden alınmasında, Trump'ın güçlü liderlere olan düşkünlüğü, özellikle Mısır ve Suudi Arabistan 'da insan hakları ihlallerine karşı artan bir hoşgörüye dönüştü.
İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden Amr Mejdi, “Sisi gibi Arap liderler, basına açıkça saldıran, insan haklarını görmezden gelen ve popülist bir gündemle kurallar koyan bir başkan tarafından yönetilen ABD gibi küresel bir güç görmekten çok memnun. Ve şimdi onu destekliyorlar." dedi.
Mısır için Trump'ın başkanlığa yükselmesi, Kahire'nin Beyaz Saray'da yeniden güçlü bir destekçiye sahip olduğu anlamına geliyordu.
ABD, Barack Obama'nın yönetiminde, 2013 darbesinin ardından Mısır'a askeri yardımı askıya aldığında bu karar, Apaçi saldırı helikopterlerinin, F-16 uçaklarının ve 250 milyon doların üzerinde teslimatının engellenmesini içeriyordu. Bu kararlar, Washington'dan en büyük ekonomik ve askeri yardım alanlardan birine büyük bir darbe indirdi.
Bunun yerine Trump, Mısır güvenlik hizmetlerinin aktivistleri ve muhalifleri rutin olarak hedef almaya devam ettiği bir dönemde, çoğunluğu askeri ve savunma desteği için olmak üzere 2021'de 1,4 milyar dolarlık "ikili yardım" arayışı da dahil olmak üzere, Mısır'a doğrudan yardımı artırmak için harekete geçti.
Mejdi, "Kısacası, Trump'ın başka bir dönemdeki zaferi, Sisi gibi otoriter liderler için bir zafer ve insan haklarını ezmek için daha fazla alan tanıma anlamına gelecektir," diyor. Ancak Sisi, Amerikan başkanının neredeyse sınırsız desteğini alan tek Arap otokrat değil.
Önce ABD sonra Suudi Arabistan
Trump, 2016 yılında Başkan olarak göreve başladıktan sonra, Suudi Arabistan'ı ülke dışındaki ilk resmi varış noktası haline getirerek, Obama dönemindeki ilişkilerde radikal bir değişim gösterdi.
Biden kazanırsa ne olur?
Trump ABD başkanlık seçimlerini kaybederse ve rakibi, eski Başkan Yardımcısı Joe Biden kazanırsa, sahada nasıl bir değişiklik olacak?
Biden daha önce Suudi Arabistan'ı bir "köle" olarak tanımlamış ve ABD'nin Yemen'deki savaşa verdiği desteği sona erdirme sözü vermişti. Ayrıca insan hakları ihlalinde bulunanlara karşı mücadele sözü verdi.
Biden geçen yıl, "İnsan hakları, ilişkimizin sınırlarında değil, dünyayla ilişkimizin merkezinde olmalıdır. Başkan seçilirsem Joe Biden, Suudi Arabistan ve Çin vatandaşlarının haklarını ihlal eden her ülkeyi sorumlu tutacaktır."
Biden, İran nükleer anlaşmasına daha katı koşullar altında geri dönme sözü verdi, böylece yönetiminin politikasını Avrupalı müttefikleriyle uyumlu olacak şekilde geri döndürecek, ancak ileriye dönük yol henüz net değil. Yine de, Avrupalılar bölgeye yaklaşımlarını güçlendirecek daha fazla işbirliğine dayalı ilişkilerin geri dönüşü konusunda iyimser duruyorlar.
ABD'nin Alman Marshall Fonu'nda kıdemli araştırmacı Christina Koch ise, "Trump yönetimi, azami baskı politikasına, yani yüzleşmeye dayanıyor, bu yüzden temel diyalog fikrine dönebilirsek birçok fırsat göreceğimizi düşünüyorum" dedi..
