İstanbul'da 'beklenen deprem'e yönelik analizlerin 24 yıl önceki kısıtlı veriyi esas alan fay haritasına dayandığı ortaya çıktı. İTÜ’de 22 bin kilometrelik verilerle oluşturulan yeni bir haritanın yapay zeka analizi ile uyumlu olduğunu duyuran Prof. Cenk Yaltırak, deprem projeksiyonlarının eski haritaya göre yapılma ısrarının tuhaflığına dikkat çekti.
TEK FAYLI HARİTANIN KENDİSİ TEHLİKE
Prof. Yaltırak, 2001 tarihli ‘Marmara Deprem Haritası'nın hazırlanmasında kullanılan sismik verinin bin 630 kilometre olduğunu söyleyerek kamu ve belediyelerin tek fay modelli haritaya dayanan MTA'nın aktif fay haritasını kullandığını açıkladı. Yaltırak, "MTA'nın haritasının alt köşesinde ‘Bu harita sadece fikir vermek içindir’ yazar. Fakat göreceğiniz gibi AFAD tehlike haritası buna dayanır. Haritalar, daha geniş ve yeni verilerle, yeni teknolojiler kullanılarak yenilenmesine rağmen MTA aynı haritayı yayınlamaya devam ediyor" dedi.
22 BİN VERİLİ, SÜPER BİLGİSAYAR DESTEKLİ
2019'dan beri farklı kuruluşlar tarafından toplanan sismik verilerle hazırladıkları güncel haritaya dikkat çeken Prof. Yaltırak, şunları söyledi: Güncel haritamız 22 bin km veri ve bir süper bilgisayarın analizleri ile yapıldı. Mükemmelleştirmek için uğraşıyoruz. 3B veride yapılan yapay zeka analizi ile bizim 2 boyutlu veriden elde ettiğimiz sonuçlar uyumlu. Hedefimiz veri tabanlarını birleştirerek yeni bir analiz yapmak. Böylece artık Marmara’da bir fay haritası değil, fayların konumlarını ve karakterlerini içeren sayısal bir veri tabanını üreteceğiz.
AFAD, MTA’NIN 2001’DEKİ TEK FAY ÇİZİMİNİ KULLANIYOR
Karar'ın haberine göre, Beklenen büyük Marmara depremine ilişkin öngörülerin, 24 yıl önceki kısıtlı verileri esas alan fay haritasına dayandığı ortaya çıktı. İTÜ’de 2019’da 22 bin kilometrelik daha geniş sismik verilerle yeni bir harita oluşturduklarını belirten Prof. Dr. Cenk Yaltırak, MTA’nın tek faylı haritasının kamu ve belediyelerin kullanılmakta ısrarcı olmalarına anlam veremediğini söyledi.
Prof. Dr. Cenk Yaltırak
Marmara’da Silivri açıklarında 23 Nisan’da meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki deprem, olası büyük Marmara depremi nedeniyle korkuları tetiklerken, uzmanların değerlendirme ve ön görülerinin de birbiriyle çeliştiği görüldü. Son olarak AFAD ve belediyelerin kullandığı MTA’nın aktif fay hattı haritası soru işareti oluşturdu. İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak, kamu ve belediyelerin MTA’nın aktif fay haritasının, 2001’de yayınlanan tek fay modelli harita olduğunu söyledi. Yaltırak, “MTA fay haritası sadece fikir vermek için olduğu halde AFAD tehlike haritası buna dayanıyor” dedi.
İTÜ'deki güncel harita
‘BU VERİLER KÂĞIT ÜZERİNDE’
Marmara Denizi’nde 1974’ten beri sismik araştırma yapıldığını belirten Yaltırak, “Bu çalışmalarda 30 bin km’ye yakın sismik kesit toplandı. Şu anda yaygın olarak kullanılan ve 2001’de yayınlanan haritanın yapılması için kullanılan sismik veri ise bin 630 km’dir. Bu veriler kâğıt üstünde haritalandı ve bu haritada fayın düzlemi dik kabul ediliyor. Bu çalışma dışında biz, 2019’dan başlayarak farklı kuruluşlar tarafından toplanan tüm sismik verileri bir araya getirdik ve çok sık sismik kesit ve yeni geliştirdiğimiz 3B harita yapacak bir yaklaşımla tüm Marmara Denizi’ni 1 km’den daha az aralıklarla sismik kesitlerle derine doğru haritaladık. Bu harita yeni bir harita ve biz tüm risk analiz hesaplamamalarını bu harita ile yapıyoruz. Oysa kamu ve belediyeleri MTA aktif fay haritasını kullanıyor. MTA fay haritası sadece fikir vermek için olduğu halde AFAD tehlike haritası buna dayanır. Haritalar, daha geniş ve yeni verilerle, yeni teknolojiler kullanılarak yenilenmesine rağmen, MTA bu değişikliği yapmayı gerekli görmediğinden sorumluluğu olmadan bu haritayı yayınlamaya devam ediyor” diye konuştu.
MTA tek fay haritası
‘SAYISAL BİR VERİ TABANI ÜRETİYORUZ’
Yaltırak güncel bir Marmara haritası hazırladıklarını belirterek, “Haritamızda 22 bin km veri bir süper bilgisayarın analizleri ile yapıldı. Şimdi bu veriyi 3 boyutlu sismik veri ile desteklemek ve haritayı birkaç on metrede 15 km derine kadar mükemmelleştirme işi için uğraşıyoruz. 3B veride yapılan yapay zeka analizi ile bizim 2 boyutlu veriden elde ettiğimiz sonuçlar uyumlu. Şu anda mesele bu veri tabanlarını birleştirerek yeni bir analiz yapmak. Böylece artık Marmara’da bir fay haritası değil, Marmara Denizi tabanında yer alan fayların mekânsal konumlarını ve karakterlerini içeren sayısal bir veri tabanını Marmara Aktif Fay Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde üreteceğiz” diye konuştu.
‘TEHLİKE DÜN NE İSE BUGÜN DE AYNI’
Silivri depremini de değerlendiren Yaltırak, “Son deprem, Silivri’nin 25 km güneyinde Orta Marmara Sırtı üzerinde Kuzey Anadolu Fayı’nın Kumburgaz segmenti üzerinde 13 km derinde Mw 6.2 büyüklüğünde gerçekleşmişti. Kırık yaklaşık 20 km uzunluğunda ve üzerinde 30 cm’lik bir hareket oldu. Aynı segmentin üzerinde söz konusu alanda 1766’dan beri biriken 3.7 metrelik atımdan bu atım eksildi. Bu deprem olmadan önce bu segmentte birikim Mw 7.4’tü. Şimdi ise Mw 7.38. Bu matematik bir hesaplama. Bu durumda virgülden sonra ikinci hane bir şeyi değiştirmiyor. Dün ne ise tehlike bugün de aynı” ifadelerini kullandı. “Deprem önlemleri için, TV’de konuşanların yarattığı ve kamu ve toplumu içinde sürüklediği bu kakafoniden çıkmak lazım” diyen Yaltırak, “Burada anlaşılması gereken kova dolu ve ne zaman hangi damlayla taşacağı değil, kovadaki su boşalınca suyun nereyi basacağı meselesidir” diye konuştu. Deprem uzmanı diye bir uzmanlık olmadığını söyleyen Yaltırak, “Deprem konusunda konuşanlara doktoranızı hangi konuda yaptınız diye sormak lazım. Konu ortopedi ama cildiyeci, ürolog, hematolog fikir yürütüyor” ifadelerini kullandı.
